Geachte voorzitter,
Hierbij ontvangt u de antwoorden op vragen die gesteld zijn door de leden Van Dijk en Kuiken (beiden PvdA) over terugkeer van het alcoholslot, ingezonden op 5 juni 2018.
De antwoorden op de vragen heb ik in overleg met de minister van Justitie en Veiligheid opgesteld.
Vraag 1
Bent u bekend met het artikel "Meerderheid Kamer wil alcoholslot terug"? [1]
Antwoord 1
Ja.
Vraag 2
Bent u op de hoogte van de oproep van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (hierna: SWOV) om een nieuw en beter alcoholslotprogramma te ontwikkelen? Zo ja, wat is uw reactie op deze oproep?
Antwoord 2
Ja. De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State kwam tot het oordeel dat bij de totstandkoming van de regeling van het alcoholslotprogramma (ASP) de mogelijk ingrijpende gevolgen van het opleggen van het alcoholslot onvoldoende waren meegenomen en de mogelijkheid voor het CBR voor individuele belangenafweging ontbrak.
De Hoge Raad stelde daarnaast dat het Openbaar Ministerie niet ontvankelijk was in de vervolging van dezelfde overtreding (rijden onder invloed van alcohol) omdat het CBR aan de verdachte reeds het ASP had opgelegd. Anders zou sprake zijn
van dubbele vervolging en bestraffing, hetgeen in strijd is met het zogenoemde ne bis in idem-beginsel.
De uitspraken betekenen dat het ASP zoals dat was geregeld niet meer mogelijk is en dat bij het ontwerp van een nieuw ASP rekening met deze uitspraken moet worden gehouden.
Binnen het bestuursrecht zal het lastig zijn een ASP te ontwerpen waarvan op voorhand zeker is dat het als niet punitief (bestraffend) zal worden aangemerkt. Het opnieuw invoeren van een gewijzigde vorm van een ingrijpende maatregel als het ASP die vervolgens het risico loopt om door de Hoge Raad alsnog als punitief te worden bestempeld is voor burgers en uitvoeringsinstanties geen wenselijke zaak.
Zoals aangegeven in de brief van 7 maart 2018 is uitvoerig gekeken naar de
mogelijkheden om het alcoholslot onder te brengen in het strafrecht. Uit de
onderzochte scenario’s blijkt dat het alcoholslot in het strafrecht slechts
in een beperkt aantal gevallen zal worden opgelegd, terwijl de kosten hoog
zijn (zie bijlage bij brief aan de Tweede Kamer van 7 maart jl). Bovendien
heeft SWOV aangegeven dat het effect van het alcoholslot beperkt is tot de
duur van de inbouw van het slot en is het stelsel van het alcoholslot niet
waterdicht. Daarom is ervoor gekozen in te zetten op andere maatregelen die
ertoe leiden dat wordt voorkomen dat personen met te veel alcohol op
deelnemen aan het verkeer en dat degenen die dit toch doen hard worden
aangepakt.
Vraag 3
Deelt u de mening van het SWOV dat het alcoholslot het meest effectieve middel is om drankrijders te weerhouden om met te veel alcohol achter het stuur te gaan zitten? Hoe beoordeelt u het commentaar dat de door u gekozen maatregelen minder effectief zijn en dat daardoor het risico blijft bestaan dat notoire drankrijders met te veel alcohol op achter het stuur plaatsnemen?[2]
Antwoord 3
Ik deel de mening dat het alcoholslot tijdens de periode dat het
daadwerkelijk gebruikt wordt een effectief middel kan zijn om drankhouders
ervan te weerhouden met alcohol op deel te nemen aan het verkeer. Echter,
zoals uit het antwoord op vraag 2 blijkt, is het regelen van het ASP in het
bestuursrecht zeer lastig geworden. Indien het alcoholslot in het
strafrecht ondergebracht zou worden, is de verwachting dat het aantal
opleggingen door de rechter beperkt zal zijn. Bovendien zal er dan naast
het alcoholslot geen (andere) sanctie worden opgelegd. Daar komt bij dat
SWOV heeft aangegeven dat het effect van het alcoholslot op recidive
beperkt is tot de duur van het programma. Bovendien is het stelsel van het
alcoholslot niet waterdicht. Er wordt een extra drempel opgeworpen om met
alcohol op deel te nemen aan het verkeer, maar niet voorkomen kan worden
dat personen die te veel hebben gedronken alsnog een ander voertuig nemen
of anderen laten blazen. Daarnaast is het alcoholslot fraudegevoelig omdat
het alcoholslot onklaar kan worden gemaakt. Ook met een alcoholslot blijft
dus het risico bestaan dat notoire overtreders met te veel alcohol op
blijven deelnemen aan het verkeer.
Vraag 4
Gaat u nogmaals onderzoeken of het alcoholslot alsnog ingevoerd kan worden?
En bent u dan ook bereid om met een wetswijziging aan de slag te gaan om
het alcoholslot wel te kunnen invoeren?
Antwoord 4
Nee, er is reeds uitgebreid onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om het
alcoholslot onder te brengen in het strafrecht. Daarnaast is in de brief
van
7 maart 2018 aangegeven dat er momenteel een proef loopt met de
Alcoholmeter. Indien de Alcoholmeter een succesvol instrument blijkt, zal
worden onderzocht op welke wijze de wetgeving aangepast kan worden om te
voorzien in een passende grondslag en of en op welke wijze het
alcoholverbod en de Alcoholmeter bij rijden onder invloed van alcohol
breder kunnen worden toegepast.
De uitkomsten van deze proef worden afgewacht.
Hoogachtend,
DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT,
drs. C. van Nieuwenhuizen Wijbenga
De Minister van Justitie en Veiligheid,
Ferd Grapperhaus
[1] RTL Nieuws, 1 juni 2018, "Meerderheid Kamer wil alcoholslot terug" ( https://www.rtlnieuws.nl/nederland/politiek/meerderheid-kamer-wil-alcoholslot-terug )
[2] Kamerstuk 29 398, nr. 588