2148
Vragen van het lid Bosman (VVD) aan de Staatssecretaris van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties over de opvang van Venezolanen op Aruba en
Curaçao en de Nederlandse bijstand daarbij (ingezonden 16 maart 2018).
Antwoord van Staatssecretaris Knops (Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties) (ontvangen 22 mei 2018) Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2017–2018, nr. 1746
Vraag 1
Bent u bekend met het bericht «regering vraagt Nederland bijstand voor
mogelijke toekomstige opvang Venezolanen»?1
Ja.
Vraag 2
Hebben de Curaçaose en/of Arubaanse regering Nederland al officieel
gevraagd om financiële en operationele ondersteuning bij de opvang? Deelt u
de mening dat ondersteuning niet plaats kan vinden als landen als Aruba
tegelijkertijd migratie aantrekken door vanuit de regering uitspraken te doen
dat ze alle vluchtelingen «tolerant en gastvrij zal ontvangen», zoals voormalig
Minister-President van Aruba Mike Eman in het verleden deed?
De regering van Curaçao heeft Nederland recent een verzoek om ondersteuning
gedaan vooruitlopend op een eventuele situatie waarin zij de opvang
van migranten en vluchtelingen zelf niet meer aankan. Het kabinet ziet in dit
verzoek vooral een wens om nog nauwer samen te werken in de voorbereiding
op een eventueel noodscenario. Uitgangspunt daarbij blijft dat de
toelating en uitzetting van vreemdelingen een landsaangelegenheid betreft.
Het kabinet is hier ook in gesprekken met de regeringen van Aruba en
Curaçao uiterst duidelijk in geweest. Dat betekent echter niet dat de landen
aan hun lot worden overgelaten. Ik heb de regering van Curaçao laten weten
dat Nederland – mocht zo’n geval zich voordoen – waar mogelijk ondersteuning
zal bieden, bijvoorbeeld in de vorm van kennis en expertise op
bijvoorbeeld het terrein van migratie. Daar zijn we ook nu al toe bereid.
Eenzelfde aanbod staat vanzelfsprekend ook voor Aruba.
Ondertussen is het aan de landen om zoveel als mogelijk zelf de nodige
maatregelen te treffen om eventuele voorziene problemen bij de opvang te
mitigeren. In dat kader ondersteunt het kabinet zoals eerder vermeld – met
inachtneming van de beperkte absorptiecapaciteit van de (ei)landen en met
inachtneming van geldende internationale verdragen – het restrictief
vreemdelingenbeleid dat in het Caribisch deel van het Koninkrijk wordt
gevoerd.
Vraag 3
Hoe beoordeelt u de oproep van de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen
van de Verenigde Naties om Venezolaanse migranten de vluchtelingenstatus
toe te kennen?2 Geldt ook op Aruba en Curaçao dat de vraag of iemand een
vluchteling is individueel en niet categoriaal getoetst moet worden?
De oproep van UNHCR moet worden gezien als een dringende, niet bindende,
oproep om vanwege de schrijnende situatie in Venezuela een veilige
haven te bieden aan die personen die dat land ontvluchten. Of personen uit
Venezuela kunnen worden gekwalificeerd als vluchteling, zal afhangen van
hun individuele omstandigheden. Aanvragen om bescherming dienen
derhalve – ook op Aruba en Curaçao – individueel te worden getoetst. In
Caribisch Nederland wordt een aanvraag om bescherming van een Venezolaan
individueel getoetst aan de criteria die staan in artikel 12a van de Wet
toelating en uitzetting BES. Dat brengt met zich dat zowel wordt gekeken of
iemand vluchteling is als bedoeld in het VN-vluchtelingenverdrag met
bijbehorend Protocol, evenals of iemand terug kan zonder dat hij of zij een
reëel risico loopt te worden onderworpen aan folteringen, onmenselijke of
vernederende behandelingen of bestraffingen, zoals bedoeld in artikel 3 van
het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
Vraag 4
Bent u bekend met de mededeling van de Minister van Buitenlandse Handel
en Ontwikkelingssamenwerking d.d. 27 februari 2018 dat het Ministerie van
Justitie en Veiligheid in samenwerking met het Openbaar Lichaam Bonaire,
de uitvoeringsorganisaties (o.a. Koninklijke Marechaussee, Korps Politie
Caribisch Nederland en de Immigratie- en Naturalisatiedienst Caribisch
Nederland) en Defensie een noodplan heeft ontwikkeld voor het scenario,
waarin het aantal migranten verder toeneemt? Kunt u schetsen welke
gevolgen de inwerkingtreding van dit noodplan kan hebben voor Nederland?
Ik kan u net als de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
melden dat Nederland – zeker daar waar het Bonaire betreft –
net als Aruba en Curaçao de nodige maatregelen treft om voorbereid te
kunnen zijn op een eventuele migratiestroom. Voor Bonaire draagt Nederland
immers een bijzondere verantwoordelijkheid. De mogelijke gevolgen voor
Nederland van de inwerkingtreding van dit noodplan zullen afhankelijk zijn
van de grootte van een eventuele instroom van migranten. Derhalve worden
door de betrokken organisaties en diensten te Bonaire en in Nederland
noodzakelijke voorbereidingen getroffen.
Vraag 5
Kunt u aangeven hoeveel Venezolanen zich inmiddels bevinden op Aruba,
Curaçao en Bonaire? Is het nog steeds onduidelijk hoeveel Venezolanen zich
in het Caribisch deel van het Koninkrijk bevinden? Zo ja, kunt u in elk geval
schetsen welke officiële cijfers er zijn en hoe deze zich verhouden tot de
schattingen van de bestuurders van de eilanden?
Hoeveel illegale Venezolanen zich op Aruba, Curaçao en Bonaire bevinden is
mij niet bekend. Hier bestaan naar mijn weten ook geen concrete cijfers over,
hetgeen ook inherent is aan het feit dat illegaliteit vooral onder de radar
plaatsvindt. Inzake de beschikbare officiële cijfers kan ik u het volgende
melden. De autoriteiten van Aruba melden dat er in 2017 bijna 3.000 mensen
met de Venezolaanse nationaliteit, niet zijnde een dubbele nationaliteit, waren
ingeschreven in het bevolkingsregister. In het bevolkingsregister van Curaçao
staan 3.756 personen met de Venezolaanse nationaliteit ingeschreven. Op
Bonaire is de afdeling Burgerzaken van het Openbaar Lichaam Bonaire
verantwoordelijk voor de «Basisadministratie persoonsgegevens». Uit hun
gegevens blijkt dat er 751 personen met de Venezolaanse nationaliteit zijn
ingeschreven op Bonaire.
Vraag 6
Hoe verhoudt de constatering van het kabinet dat er in de loop van 2017 op
Aruba 16 asielaanvragen van Venezolanen zijn geregistreerd tot de constatering
van politici op Aruba dat er op het eiland duizenden vluchtelingen
rondlopen?3 4
De constatering van het kabinet is gebaseerd op de mij verstrekte cijfermatige
gegevens over de registratie van het aantal verzoeken om bescherming van
Venezolanen door de bevoegde autoriteiten van Aruba. Mij is niet bekend op
welke gegevens de constateringen van de betreffende politici zijn gestoeld,
dan wel of hierbij onverhoopt geen acht is geslagen op het onderscheid
tussen (illegale) migranten, verzoekers om bescherming en vluchtelingen.
Vraag 7
Hoe beoordeelt u de uitspraak van de Curaçaose Minister-President dat de
opvang van Venezolanen een koninkrijksaangelegenheid is, in het bijzonder in
het licht van de uitspraak van de vorige Minister van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties dat de toelating van vreemdelingen een landsaangelegenheid
is en dat de landen gaan over toelating en het proces rondom in- en
uitreis?5 6
In lijn met het antwoord op vraag 2, onderschrijf ik de uitspraak van mijn
ambtsvoorganger dat de toelating en uitzetting van vreemdelingen, inclusief
de opvang van verzoekers om bescherming, een landsaangelegenheid betreft
en dat de autonome landen in het Koninkrijk derhalve ook zelf verantwoordelijk
zijn voor de opvang van Venezolanen.
Vraag 8 en 9
Bent u tevens bekend met het bericht «Aruba heeft geen locatie om
vluchtelingen op te vangen»?7 Klopt het dat Aruba de opvang nog steeds niet
op orde heeft, ondanks het feit dat de regering er naar eigen zeggen al sinds
2006 mee bezig is? Deelt u de indruk dat het ontbreken van een locatie niet
zozeer te maken heeft met de mate van financiële ondersteuning, als wel met
trage besluitvorming en politieke onwil?
Kunt u aangeven in hoeverre Curaçao de faciliteiten en regelgeving met
betrekking tot de opvang van vluchtelingen op orde heeft?
Ja, de berichten zijn mij bekend. Zoals in het antwoord op de vragen 2 en 7
aangegeven, betreft de toelating en uitzetting van vreemdelingen, inclusief de
opvang van verzoekers om bescherming een landsaangelegenheid. Zolang zij
zich daarbij houden aan het internationale recht, past bemoeienis van het
Koninkrijk niet. Wel kan zoals gesteld sprake zijn van een concreet verzoek
om ondersteuning door de regering van Aruba of Curaçao.
Een beschrijving van de geldende regelgeving op Aruba, Curaçao en Bonaire
kunt u vinden in de reactie d.d. 4 april 2017 naar aanleiding van de Kamervragen
van het lid Sjoerdsma (D66) (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2016–2017, nr. 1565) en de brief aan uw Kamer d.d. 5 juli 2017 (Kamerstuk
29 653, nr. 33).
Ik kan u voorts melden dat alle betrokken landen voortdurend blijven
investeren in het verder uitwerken en updaten van de eigen crisisplannen.
Waar mogelijk en gewenst staan we elkaar daarin bij met benodigde kennis
en expertise. Aruba, Curaçao en Bonaire kunnen daarnaast ook gebruikmaken
van kennis, expertise en trainingen van internationale hulporganisaties.
Vraag 10
Welke stappen onderneemt u om te verhinderen dat op Aruba en Curaçao
verblijvende Venezolanen kunnen doorreizen naar Nederland?
Toegang tot het grondgebied van of toelating tot verblijf in Aruba, Curaçao of
Bonaire, is territoriaal beperkt tot die landen, resp. de openbare lichamen
Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Toegang of toelating betekent daarom niet
zonder meer ook toegang of toelating tot Europees Nederland.
Venezolanen zijn vrijgesteld van de visumplicht kort verblijf (Schengenvisum),
op grond van Verordening (EG) 539/2001 van de Raad van de Europese Unie.
Zij hebben daarom geen visum nodig voor reizen met kort verblijf naar
Europa. Voor verblijf in Europees Nederland langer dan 90 dagen binnen een
periode van 180 dagen, moeten Venezolanen echter vooraf een machtiging
tot voorlopig verblijf aanvragen bij een Nederlandse ambassade of consulaat
in het buitenland, dan wel de kabinetten van de Gouverneurs te Aruba,
Curaçao of Sint Maarten.
Bronnenlijst
1 Amigoe, 13 maart 2018
2 http://www.unhcr.org/news/briefing/2018/3/5aa793c14/venezuelans-flee-throughout-latinamerica-unhcr-issues-new-protection-guidance.html
3 Vergaderjaar 2017–2018, Aanhangsel bij de Handelingen, nummer 1328
4 https://caribischnetwerk.ntr.nl/2017/10/09/er-zijn-al-duizenden-venezolaanse-vluchtelingen-oparuba/
5 Vergaderjaar 2016–2017, Aanhangsel bij de Handelingen, nummer 1565
6 Vergaderjaar 2015–2016, Aanhangsel bij de Handelingen, nummer 426
7 Amigoe, 9 maart 2018