Antwoorden van de minister van Buitenlandse Zaken op vragen van de
leden Van der Staaij (SGP), Ploumen (PvdA), Van Helvert (CDA),
Voordewind (ChristenUnie), Van Ojik (GroenLinks), Ten Broeke (VVD),
Karabulut (SP), Sjoerdsma (D66) en De Roon (PVV) over de
onderdrukking van Papoea’s in Indonesië.
Vraag 1
Kent u het bericht ‘Journaliste moet Papua verlaten om tweets’? 1)
Ja.
Vraag 2
Kunt u bevestigen dat deze BBC-journaliste Henschke uit Papua is weggestuurd, en
bent u bekend met vergelijkbare gevallen van uitzetting van buitenlandse
journalisten door de Indonesische overheid?
Bij navraag is gebleken dat de BBC-journaliste inderdaad de provincie moest
verlaten.
In de periode 2017-2018 werden enkele andere buitenlandse journalisten verzocht
Papua te verlaten omdat volgens de Indonesische autoriteiten de vergunningen
van journalisten in kwestie niet in orde waren.
Vraag 3
Klopt het dat de Indonesische overheid zowel binnenlandse als buitenlandse
journalisten actief tegenwerkt als het gaat om verslaglegging van de situatie van
Papoea’s in Indonesië?
President Joko Widodo heeft in 2015 aangekondigd dat Papua open is voor
buitenlandse journalisten. Zij moeten echter wel een vergunning aanvragen om in
Papua te werken. Indonesische journalisten hebben geen vergunning nodig om in
Papua te werken.
De Alliance for Independent Journalists, een beroepsorganisatie voor journalisten
in Indonesië, spreekt in algemene zin van een verbetering van toegankelijkheid
van Papua voor journalisten. Niettemin blijft persvrijheid in Papua een punt van
zorg.
Vraag 4
Wat doet Nederland in het kader van de beleidsprioriteit ‘vrijheid van
meningsuiting’ om ook de vrijheid te bevorderen van journalisten die verslag
willen doen van de onderdrukking van de Papoeabevolking in Indonesië?
Vrijheid van meningsuiting is een voorwaarde voor een goed functionerende
democratie en een vrije samenleving, en is daarom één van de Nederlandse
mensenrechtenprioriteiten wereldwijd, zo ook in Indonesië.
Dit was ook de reden dat Nederland via de mensenrechtenambassadeur in 2017
deelnam aan de World Press Freedom Day in Jakarta. In zijn contacten met de Indonesische autoriteiten heeft de mensenrechtenambassadeur het belang van
vrije pers en vrijheid van meningsuiting diverse malen benadrukt.
Daarnaast steunt Nederland de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid via het
strategisch partnerschap met Free Press Unlimited (FPU). FPU werkt in Indonesië
samen met partnerorganisaties die zich onder andere inzetten voor de verbetering
van persvrijheid, en capaciteitsopbouw van vrouwelijke journalisten in Papua.
Vraag 5
Kunt u aangeven in hoeverre er sprake is van een verdere achteruitgang van de
mensenrechtensituatie van Papoea’s in Indonesië?
De situatie in de Indonesische provincies Papua en West-Papua kent diverse
zorgpunten, zoals geweldsincidenten tegen burgers, maar ook de vrijheid van
meningsuiting en de positie van mensenrechtenverdedigers en (lokale)
journalisten.
Onder president Widodo zijn enkele bemoedigende stappen gezet. Zo is de
sociaal-economische ontwikkeling van Papua (“bridging the gap”) een prioriteit
voor de president. Zijn inzet en aandacht toont hij ook door veelvuldige bezoeken
aan Papua. Meest recentelijk bracht president Widodo op 20 december 2017 een
bezoek aan de regio.
Ook maakt president Widodo werk van een meer structurele dialoog over de
situatie in Papua. Zo sprak de president op 15 augustus 2017 in Jakarta met onder
meer religieuze leiders en mensenrechtenactivisten uit Papua. Deze bijeenkomst
betekende het startpunt van een dialoog tussen betrokkenen in Papua en de
centrale overheid in Jakarta. Deze dialoog vormt een belangrijke stap in het
bespreekbaar maken van diverse zorgpunten van de bevolking van Papua.
Vraag 6
In eerdere antwoorden op schriftelijke vragen is ingegaan op de bijdrage van
Nederland aan politietrainingen op Papua 2); wat is de huidige status van de
Nederlandse politietraining in Indonesië, en in hoeverre droeg of draagt deze inzet
bij aan een verbetering van de mensenrechtensituatie in West-Papua?
De Nederlandse bijdrage aan het Community Policing Programme loopt tot juli
2019. Het programma heeft als doel om de relatie tussen de politie en lokale
gemeenschappen te verbeteren door middel van dialoog en
mensenrechtentrainingen. Dit is onder meer gebeurd via de training en inzet van
Community Policing Officers (‘wijkagenten’). In de laatste fase van dit programma
zijn Community Policing Forums (CPFs) opgericht, waarin de bevolking samen met
het lokaal bestuur en de politie de situatie in hun dorpen bespreekt ter
bevordering van de lokale veiligheid.
Uit het rapport van de Mid-term evaluation van het Community Policing
Programme kwam onder meer naar voren dat lokale gemeenschappen in Papua de
politie nu zelf vaker betrekken bij problemen, en dat het programma heeft
bijgedragen aan het opbouwen van vertrouwen en de vermindering van spanning
tussen de politie en de gemeenschappen. De politie hanteert deze formule nu ook
in andere gebieden.
Vraag 7
Wat doet Nederland om uit te sluiten dat deze politietraining op enigerlei wijze
bijdraagt aan het bevestigen van de onderdrukkende structuren jegens de
Papoeminderheid?
Het Community Policing Programme werkt met wijkagenten in Papua die zich in de
lokale gemeenschap inzetten om diensten te verlenen aan burgers. Deze agenten
zijn in de regel niet betrokken bij handhaving en zij dragen ook geen wapens bij
zich.
Het gaat om een lange termijn inzet waarbij een cultuuromslag noodzakelijk is. De
leiding van de provinciale politie in Papua heeft bij diverse gelegenheden gesteld
het belang te erkennen van het winnen van het vertrouwen van de lokale
gemeenschappen om incidenten te verminderen en daarmee de veiligheidssituatie
te verbeteren.
Vraag 8
Is Nederland bereid om, ook in EU- en VN-verband, bij de Indonesische overheid
actief te blijven pleiten voor persvrijheid, voor het bevorderen van gelijke rechten
voor de Papoeabevolking, en voor het stoppen en bestraffen van geweld tegen
Papoea’s door onder meer leger en politie?
Ja. De mensenrechtensituatie in Indonesië, met inbegrip van de situatie in Papua,
is onderdeel van de reguliere dialoog tussen Nederland en Indonesië.
Zo heeft Nederland aandacht gevraagd voor de mensenrechtensituatie in Papua
tijdens de politieke consultaties met Indonesië eind november 2017. Ook tijdens
de EU-Indonesië mensenrechtendialoog op 1 februari 2018 is de situatie in Papua
aan bod gekomen, evenals tijdens de bespreking van de mensenrechtensituatie in
Indonesië (Universal Periodic Review) in mei 2017 in de VNMensenrechtencommissie.
De Nederlandse mensenrechtenambassadeur heeft tijdens zijn bezoek aan
Indonesië in mei 2017 een bezoek aan Papua gebracht. Naast gesprekken met
betrokkenen in Papua, is de situatie in Papua ook in gesprekken in Jakarta, onder
meer met de minister van Justitie en mensenrechten, aan de orde geweest.