Antwoorden op de vragen van de leden Diks en Van Ojik (beiden
GroenLinks) over bedreigde inheemse mensenrechtenactivisten in
Guatemala (ingezonden op 19 februari 2018).
Vraag 1
Bent u bekend met de situatie van de Guatemalteekse mensenrechtenactiviste
Aura Lolita Chávez?
Ja.
Vraag 2
Bent u ervan op de hoogte dat mevrouw Chávez momenteel in Europa verblijft,
maar eind deze maand weer terug zal keren naar Guatemala om haar strijd tegen
corruptie en het vernietigen van natuur en landbouwgrond voort te zetten, en daar
waarschijnlijk weer groot gevaar zal lopen, gelet op de eerdere bedreigingen tegen
haar persoon?
Ja, hier ben ik van op de hoogte. De kans is inderdaad reëel dat zij bij terugkeer
wederom gevaar zal lopen in Guatemala.
Vraag 3
Bent u bereid om de Nederlandse ambassade te verzoeken om de
veiligheidssituatie van mevrouw Chávez te volgen en waar mogelijk invloed aan te
wenden om de veiligheidssituatie van mevrouw Chávez te verbeteren,
bijvoorbeeld door bij de autoriteiten in Guatemala kenbaar te maken dat de
ambassade de situatie van mevrouw Chávez nauwlettend in de gaten houdt?
Bescherming van mensenrechten is een hoeksteen van het Nederlands
buitenlands beleid. Het beschermen en steun bieden aan
mensenrechtenverdedigers, zoals mevrouw Chávez, is daarbij één van de
kernprioriteiten. Ambassades van het Koninkrijk der Nederlanden werken bij de
bescherming van mensenrechtenverdedigers nauw samen met andere
diplomatieke vertegenwoordigingen en partnerorganisaties en kaarten
mensenrechtenkwesties aan bij lokale autoriteiten. De ambassade van het
Koninkrijk der Nederlanden gevestigd in Costa Rica en mede-geaccrediteerd voor
Guatemala werkt ook op deze manier in Guatemala.
In Guatemala woont de Nederlandse ambassade zo vaak mogelijk een werkgroep
bij waarin casussen van bedreigde mensenrechtenverdedigers worden besproken.
Deze werkgroep wordt gevormd door EU-ambassades, de Verenigde Staten,
Canada en Zwitserland, en bijgestaan door het kantoor van de VN Hoge
Vertegenwoordiger voor de Mensenrechten in Guatemala. De werkgroep heeft
regelmatig overleg over de situatie van mevrouw Chávez en andere bedreigde
mensenrechtenverdedigers in Guatemala. De casus van mevrouw Chávez is de
afgelopen vier jaar diverse malen in de werkgroep aan bod geweest. Mede dankzij
de inzet van deze groep, en met behulp van Europese fondsen, is mevrouw
Chávez al twee keer opgevangen in Europa. De groep werkt ideeën uit om
mevrouw Chávez bij te staan bij terugkeer in Guatemala.
Vraag 4
Welke inspanningen verricht de Nederlandse regering, zelfstandig dan wel in
verbanden van internationale samenwerking, om de corruptie in Guatemala te
bestrijden en de stigmatisering, bedreiging en vervolging van
mensenrechtenactivisten tegen te gaan?
Het steunen van de strijd tegen corruptie (en de straffeloosheid daarvan) is een
van de kernprioriteiten van het Nederlands buitenlands beleid in Midden-Amerika.
Het Koninkrijk der Nederlanden steunt in dat kader onder meer de VN Commissie
tegen Straffeloosheid in Guatemala (Comisión contra la Impunidad en Guatemala,
CICIG) met een financiële bijdrage van meer dan EUR 11,8 miljoen. Politieke steun
aan deze commissie betuigt de regering via diplomatieke contacten met de lokale
autoriteiten en publiekelijk, via interviews in lokale kranten en via sociale media.
De Nederlandse regering draagt ook bij aan versteviging van de Guatemalteekse
rechtsorde en de bescherming van onafhankelijke rechters, via een project met de
NGO Impunity Watch. Dit wordt gefinancierd vanuit het Accountability-fonds. Via
het regionale mensenrechtenprogramma van de ambassade wordt daarnaast met
diverse lokale en regionale mensenrechtenorganisaties samengewerkt. De positie
(en bescherming) van kwetsbare groepen en mensenrechtenverdedigers staat
daarin centraal. In het kader van dit programma zijn onder andere middelen
beschikbaar voor juridische bijstand aan mensenrechtenverdedigers in nood. Uit
dit programma werd ook de eerste fase van Shelter City Costa Rica bekostigd: een
regionaal programma voor de tijdelijke opvang en integrale bescherming van
mensenrechtenverdedigers in nood of onder hoge druk. De tweede fase, die in
februari van start ging, wordt rechtstreeks vanuit ambassademiddelen bekostigd.
In totaal draagt de Nederlandse ambassade ruim EUR 500.000 bij.
Vraag 5
Bent u op de hoogte van activiteiten van Nederlandse bedrijven die direct of
indirect, bijvoorbeeld via een joint venture, in Guatemala opereren? Zo ja, welke
bedrijven zijn dit en wat zijn hun activiteiten? Zijn er bijvoorbeeld Nederlandse
bedrijven actief op het gebied van de winning van palmolie of houtkap?
Ik ben ervan op de hoogte dat diverse Nederlandse bedrijven - direct of indirect -
actief zijn in Guatemala. Ambassades en consulaten worden regelmatig benaderd
door Nederlandse bedrijven, omdat zij meer informatie willen over ondernemen in
het land, gebruik willen maken van match-making of van Nederlandse subsidie- en
financieringsinstrumenten. Er zijn geen Nederlandse bedrijven actief in de
palmolie- of houtkapsector die contact hebben opgenomen met het consulaat in
Guatemala of de ambassade in Costa Rica. Omdat niet alle bedrijven die
zakendoen in een bepaald land contact opnemen met de betreffende Nederlandse
vertegenwoordigingen, kan ik echter ook niet uitsluiten dat Nederlandse bedrijven
in deze sectoren in Guatemala actief zijn.
Ongeacht de sector waarin Nederlandse bedrijven actief zijn, verwacht de
Nederlandse overheid dat zij maatschappelijk verantwoord ondernemen volgens
internationale normen, zoals vastgelegd in de OESO-richtlijnen voor Multinationale
Ondernemingen en de UN Guiding Principles on Security and Human Rights.
Volgens deze normen moeten bedrijven risico’s op bijvoorbeeld
mensenrechtenschendingen en corruptie in hun keten in kaart brengen en deze
risico’s mitigeren of aanpakken. Wanneer bedrijven vragen hebben over
verantwoord ondernemen in een specifiek land, kunnen zij terecht bij de
Nederlandse vertegenwoordigingen.