Antwoorden van Minister voor Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingssamenwerking op vragen van de leden Voordewind
(ChristenUnie), Becker (VVD) en Kuik (CDA) over het naar voren halen
van de Nederlandse bijdrage aan UNRWA.
Vraag 1
Kunt u uitleggen waarom u van mening bent dat Nederland de door toedoen van
de Amerikaanse regering ontstane gaten in de begroting van United Nations Relief
Works Agency (UNRWA) zou moeten dichten?1
Is er ook sprake van een specifieke
financieringsbehoefte bij UNRWA die deze directe aanvulling van Nederlandse zijde
noodzakelijk maakt? Welke concrete nadelige (humanitaire) effecten beoogt u
hiermee te voorkomen?
De VN-vluchtelingenorganisatie UNRWA (United Nations Relief and Works Agency
for Palestine Refugees in the Near East) heeft 2017 afgesloten met een financieel
tekort van USD 49 miljoen op haar algemene budget. Het totale financieringstekort
op het algemene budget van UNRWA voor 2018 (USD 720 miljoen) bedraagt op dit
moment USD 243 miljoen. De Nederlandse jaarbijdrage van EUR 13 miljoen was
reeds voorzien in de begroting van het ministerie van Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingssamenwerking 2018 (Kamerstuk 34775-XVII) en is vermeld in de
brief aan de Tweede Kamer van 7 december jl. ‘Besteding extra middelen
noodhulp en opvang in de regio’ (Kamerstuk 34775-XVII, nr. 49).
Het kabinet heeft besloten de geplande jaarbijdrage voor UNRWA versneld
beschikbaar te stellen om een acuut financieringsprobleem te mitigeren en
UNRWA de kans en tijd te geven om andere donoren te vinden. Hiertoe hadden
onder anderen ook de Secretaris-Generaal van de VN en Jordanië verzocht. Vroege
betaling – enkele weken eerder dan gebruikelijk – van de reeds begrote bijdrage
vult derhalve niet het ‘gat’ op dat door het gedeeltelijk bevriezen van de betaling
door de Amerikaanse overheid is ontstaan, maar zorgt ervoor dat de organisatie
per direct liquide middelen ter beschikking heeft om de noodzakelijke
dienstverlening voort te kunnen zetten.
Ook de Europese Commissie en andere donoren, waaronder Duitsland, Zweden,
Ierland, Finland, Italië, Denemarken, Noorwegen, Canada en België hebben
toegezegd hun bijdrage voor 2018 versneld beschikbaar te stellen. De Verenigde
Staten hebben aangegeven USD 60 miljoen over te zullen maken aan UNRWA en
een tweede tranche, ten behoeve van het reguliere budget, van USD 65 miljoen
voorlopig aan te houden. Tijdens de Ad-Hoc Liaison Committee voor het MiddenOosten
Vredesproces die op woensdag 31 januari 2018 plaatsvond in Brussel
benadrukte de Verenigde Staten nog dat zij de grootste bilaterale donor zijn van
UNRWA.
Tijdens een debat over het Midden-Oosten op 25 januari jl. in de Veiligheidsraad
benadrukten de VR-leden het belang van UNRWA als VN humanitaire, door de
AVVN-gemandateerde, organisatie en als factor voor stabiliteit in de regio. Zonder
directe inkomsten aan het begin van 2018 kunnen basisvoorzieningen van UNRWA
in de regio niet worden geleverd. In de praktijk betekent dit dat basisonderwijs
voor 525.000 jongens en meisjes, acute voedselhulp aan ruim 1,7 miljoen
kwetsbare vluchtelingen en toegang tot basisgezondheidszorg voor ruim 3 miljoen
Palestijnse vluchtelingen in gevaar komen. Dat zou kunnen leiden tot verdere
spanningen in de regio. Ook migratie van Palestijnse vluchtelingen naar onder
andere Europa is dan niet uitgesloten.
Vraag 2
Kunt u een inschatting maken welke gevolgen deze versnelde betaling heeft voor
de precaire verhoudingen tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit (PA) en de
positie van Nederland?
Vraag 3
Welke mogelijke gevolgen heeft het direct overnemen van een door de Verenigde
Staten (VS) bewust gestaakte subsidie op de begroting van UNWRA, op de relatie
met de VS en Israël?
Antwoord op vragen 2 en 3
Nederland draagt sinds 1951 jaarlijks financieel bij aan de organisatie. Een
versnelde betaling door Nederland aan UNRWA heeft geen impact op de relatie
tussen Israël en de PA, noch op de relatie van Nederland met Israël en met de VS.
Zoals gemeld in de brief van 17 januari jl. (Kamerstuk 23432, nr. 445) heeft de
minister van Buitenlandse Zaken tijdens zijn bezoek aan Israël en de Palestijnse
gebieden onderstreept dat Nederland de politisering van humanitaire hulp
onwenselijk acht en dat korten van de steun aan UNRWA een verdere
opeenstapeling van spanningen in de regio veroorzaakt, inclusief protesten en
confrontaties met de Israëlische Veiligheidsdiensten. Dit zou de relatie tussen
Israël en de Palestijnse Autoriteit onder druk kunnen zetten.
Vraag 4
Welke andere lidstaten van de Europese Unie (EU) hebben eveneens een bijdrage
toegezegd en van welke omvang? Is er sprake van afstemming of overleg geweest
met uw collega’s binnen de EU? Zo ja, wat was hier de uitkomst van? Zo nee,
waarom niet?
Nederland heeft contact gehad met andere donoren naar aanleiding van de
financiële situatie en heeft op 21 januari deelgenomen aan de speciaal ingelaste
Advisory Commission, het hoogste bestuursorgaan van UNRWA waarin de
belangrijkste donoren zitting hebben. De Europese Commissie en een aantal EUlidstaten,
waaronder Duitsland (EUR 4 miljoen), Zweden (EUR 10 miljoen), Ierland
(EUR 4 miljoen), Denemarken, Finland, Italië en België (EUR 6 miljoen) hebben
eveneens toegezegd om hun bijdrage voor 2018 versneld over te maken aan
UNRWA.
Vraag 5
Is er door de Palestijnse Autoriteit en/of UNWRA eerst een beroep gedaan op de
Arabische en andere regionale partners zoals Saoedi-Arabië, Turkije, Qatar en
Koeweit, om de gaten in de begroting van UNRWA te dichten, aangezien Nederland
al een van de grootste donoren is? Zo ja, hoe reageerden de Arabische en
regionale partners? Zo nee, waarom niet?
UNRWA heeft direct gehandeld door met spoed een bijeenkomst van de Advisory
Commission te beleggen om de kritieke financiële situatie met alle donoren te
bespreken. Bij dit overleg zitten ook de Arabische en andere regionale partners
aan tafel. UNRWA heeft tevens bilateraal contact met de regionale partners, die de
afgelopen jaren ook financieel hebben bijgedragen. Saoedi-Arabië was de
afgelopen jaren een top 5 donor met bijdragen van ruim USD 140 miljoen (2016).
Ook Koeweit en Qatar dragen elk jaar bij aan UNRWA. Jordanië en Libanon leveren
als gastlanden van grote aantallen vluchtelingen al een belangrijke bijdrage aan
de opvang in de regio. Afgesproken is om op korte termijn een ministeriële
bijeenkomst te beleggen over de ontstane situatie. Nederland zal samen met
Europese partners de Arabische landen en andere partners oproepen om de
financiële bijdrage aan UNRWA aanzienlijk te verhogen. Tijdens eerdergenoemde
Ad Hoc Liaison Committee dankte Commissioner-General van UNRWA, Pierre
Krähenbühl, de landen die eerder betalen en bevestigde hij dat UNRWA dit geld
gebruikt om tijd te winnen om nieuwe donoren te vinden.
Mede naar aanleiding van de terugkerende financiële tekorten van UNRWA heeft
de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties in april 2017 een rapport
uitgebracht met een aantal aanbevelingen voor verbreding van de financiële basis
van UNRWA. Hij roept donoren op om vrijwillige bijdragen te verhogen en het
aantal donoren te vergroten, mogelijkheden te onderzoeken voor een verhoging
van de bijdrage uit het reguliere VN-budget en medefinanciering via
partnerschappen met internationale financiële instellingen, waaronder de
Wereldbank, internationale fondsen en de private sector. Nederland steunt deze
oproep en zal bij relevante instellingen bepleiten om met concrete voorstellen te
komen. Zo heeft het kabinet de Wereldbank gevraagd om de mogelijkheden
hiervoor te onderzoeken.
Vraag 6
Welke precedentwerking schept deze versnelde betaling voor vermindering van
mogelijke andere hulpgelden door de Amerikanen? Overweegt u andere
kasschuiven of bezuinigingen van de Amerikaanse regering ook op te vullen? Zo
ja, welke hebt u op dit moment in overweging? Zo nee, waarom niet?
De regering voorziet op dit moment geen versnelde betalingen aan organisaties
die eventueel minder hulpgelden zullen ontvangen van de Verenigde Staten. Het
enigszins vervroegd in het jaar overmaken van reeds geplande financiële bijdragen
voor specifieke of humanitaire noden past volgens het kabinet onder verantwoord
donorschap. Nederland voert daarmee de afspraken uit die hierover tijdens de
World Humanitarian Summit op 23-24 mei 2016 in Istanbul zijn gemaakt.
Vraag 7
Is er overwogen om voor de versnelde betaling EU hoge vertegenwoordiger
Mogherini dit eerst te laten aankaarten bij de Trump-regering voordat er al over
wordt gegaan tot betalingen? Zo nee, waarom niet?
Vraag 8
Waarom kiest u ervoor om 13 miljoen euro versneld te besteden aan UNRWA,
terwijl er zoveel andere urgente groepen denkbaar zijn die versneld hulp kunnen
gebruiken?
Antwoord op vragen 7 en 8
Nederland heeft bilateraal contact gehad met andere donoren naar aanleiding van
de financiële situatie en heeft zoals eerder gesteld ook deelgenomen aan de
speciaal ingelaste Advisory Commission. De Verenigde Staten nemen ook deel aan
dit overleg.
Het kabinet heeft besloten de geplande jaarbijdrage voor UNRWA versneld
beschikbaar te stellen om een acuut financieringsprobleem te mitigeren en de
Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties en UNRWA de kans en tijd te geven
om andere donoren te vinden. Dit zorgt ervoor dat de organisatie per direct liquide
middelen ter beschikking heeft om de noodzakelijke dienstverlening voort te
kunnen zetten. Zoals eerder gesteld hebben inmiddels ook de Europese
Commissie en een aantal EU-lidstaten en andere donoren toegezegd hun bijdrage
voor 2018 versneld beschikbaar te stellen.
Vraag 9
Indien UNRWA aan het einde van het jaar weer geld tekort komt, bent u dan weer
voornemens om hun middelen aan te vullen?
De afgelopen jaren heeft Nederland later in het jaar additionele bijdragen aan
UNRWA gegeven, soms voor specifieke situaties, zoals Gaza of de opvang van
Palestijnse vluchtelingen in en uit Syrië. De totale jaarlijkse Nederlandse bijdrage
aan UNRWA bedroeg de afgelopen 10 jaar gemiddeld ruim EUR 20 miljoen per jaar.
In 2016 en 2017 was Nederland daarmee de 10e
donor van UNRWA.
Het kabinet is niet bij voorbaat voornemens om UNRWA aan het eind van het jaar
met een aanvullende bijdrage te steunen. Net als in voorgaande jaren zal de
situatie later in het jaar opnieuw worden bekeken. Hoe dan ook zal Nederland
UNRWA blijven steunen bij het verbreden van de donorbasis2
en Arabische landen
en andere partners oproepen om hun financiële bijdrage aan UNRWA te verhogen.
Vraag 10
Klopt het dat UNRWA al dan niet gewild betrokken is (geweest) bij de opslag van
wapens en bij haatzaaiing en vijanddenken via verstrekte onderwijsmaterialen en
uitlatingen van medewerkers op Social media? Hoe gebruikt Nederland de positie
als grote donor om te voorkomen dat UNRWA enerzijds de voor de Gazanen zo
bitter noodzakelijke voorzieningen biedt, maar anderzijds - in sommige gevallen -
ook het conflict zou blijven voeden?
Op 1 juni 2017 bracht UNRWA naar buiten dat er zich een tunnel zou bevinden
onder het terrein van twee UNRWA-scholen in Gaza. In een verklaring heeft
UNRWA laten weten de aanleg en het bestaan van dergelijke tunnels sterk te
veroordelen en deze te beschouwen als een gevaar voor zowel studenten als staf.
UNRWA heeft de tunnel onder de twee scholen onmiddellijk afgesloten. UNWRA
heeft dit zelf ontdekt en naar buiten gebracht.
Op meerdere Facebookpagina’s die in verband zijn gebracht met UNRWA werden
onacceptabele uitspraken gedaan. De pagina’s waren echter niet van UNRWA zelf
Op verzoek van UNRWA heeft Facebook sindsdien meer dan 90 pagina’s
verwijderd. UNRWA veroordeelt alle vormen van antisemitisme en racisme en
heeft de berichten in diens naam op Facebook altijd als onacceptabel beschouwd.
Tegen werknemers die zich niet houden aan de gedragscode van UNRWA worden
disciplinaire maatregelen genomen. Ten aanzien van de vraag naar verstrekt
onderwijsmateriaal, verwijst het kabinet naar de antwoorden op Kamervragen met
kenmerk 2017Z13091 d.d. 3 oktober 2017, en de antwoorden op Kamervragen
ingezonden op 5 april 2017, Aanhangsel van de Handelingen 1853, vergaderjaar
2016-2017, d.d. 15 mei 2017.
1 https://www.rd.nl/vandaag/politiek/kaag-versnelt-hulp-aan-vn-voor-palestijnen-1.1461352
2 Top 20 donoren UNRWA (2016): 1. Verenigde Staten 2. EU (inclusief ECHO) 3. Saudi-Arabië 4.
Duitsland 5. Verenigd Koningrijk 6. Zweden 7. Japan 8. Zwitserland 9. Noorwegen 10. Nederland 11.
Canada 12. Islamic Development Bank 13. Verenigde Arabische Emiraten 14. België 15. Denemarken
16. Australia 17. Frankrijk 18. Italië 19. Rode Kruis van de Verenigde Arabische Emiraten 20. Ierland