Antwoorden van de Minister van Buitenlandse Zaken op vragen van het
lid Van Der Staaij (SGP) aan de minister van Buitenlandse Zaken over het
Nederlandse stemgedrag inzake VN-resoluties aangaande Israël.
Vraag 1
Kent u het bericht ‘151 UN member states vote to disavow Israeli ties to
Jerusalem’ over een resolutie van de Algemene Vergadering van de Verenigde
Naties (AVVN) waarin, analoog aan de Unesco-resolutie van december 2016, de
Joodse band met de Joodse heilige plaatsen in Jeruzalem wordt ontkend?1
Vraag 2
Is de berichtgeving correct dat alle lidstaten van de Europese Unie (EU), dus
inclusief Nederland, voor deze resolutie stemden, inclusief de landen die eerder
binnen Unesco tegen de resolutie stemden of zich van stemming onthielden?
Antwoord op vragen 1 en 2
Het kabinet is bekend met het bericht. Het betreft een resolutie van de Algemene
Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN) over Jeruzalem. Alle EU-lidstaten
hebben deze resolutie gesteund. De resolutie is in lijn met de door de VNVeiligheidsraad
(VNVR) aangenomen resolutie 478 uit 1980. Die VNVR-resolutie
werd destijds aangenomen, nadat het Israëlische parlement een zogenaamde
‘basic law’ had goedgekeurd die bepaalde dat Jeruzalem de ondeelbare hoofdstad
van Israël is. Het standpunt van de EU, zoals vastgelegd in Raadsconclusies, is om
geen wijzigingen van de grenzen van 1967, inclusief met betrekking tot Jeruzalem,
te accepteren tenzij overeengekomen tussen de partijen.
Voor een toelichting op de Nederlandse inzet en de stemposities van EU-lidstaten
ten aanzien van het besluit onder het agendapunt “Occupied Palestine” in de
Uitvoerende Raad van UNESCO van april-mei jl. verwijst het kabinet naar de
beantwoording van Kamervragen van 11 mei 2017 over het bericht dat UNESCO
een resolutie in stemming wil brengen waarin de soevereiniteit van Israël over
West-Jeruzalem ontkend wordt (kenmerk 2017D12932).
Vraag 3
Klopt het dat de EU de AVVN na de stemming heeft gewaarschuwd haar standpunt
ten aanzien van dergelijke resoluties in de toekomst te wijzigen als de taalkeuze
niet neutraler is? Aangezien dit impliceert dat de resolutie onvoldoende neutraal
geformuleerd was, waarom heeft Nederland dan niet tegen gestemd?
Vraag 5
Hoe verhoudt het Nederlandse stemgedrag zich tot de aangenomen motie-Van der
Staaij c.s. van 2 november 2017, waarin de regering verzocht is actief stelling te
nemen tegen lidstaten in VN-organisaties die disproportioneel agenderen tegen
Israël, en onrechtvaardige resoluties af te wijzen?2
Welke maatregelen gaat u
treffen om alsnog effectief uitvoering aan deze motie te geven?
Antwoord op vragen 3 en 5
De essentie van de resolutie heeft betrekking op de status van Jeruzalem, in lijn
met VNVR-resolutie 478 en het EU-standpunt ten aanzien van de grenzen van
1967. Het niet-steunen van deze resolutie zou in de optiek van het kabinet en de
EU als geheel niet in overeenstemming zijn met op het internationaal recht
gebaseerde uitgangspunten van het beleid terzake. De resolutie bevat tevens een
paragraaf over de heilige plaatsen in Jeruzalem. De EU heeft mede op aandringen
van Nederland in een aangescherpte gezamenlijke stemverklaring de noodzaak
benadrukt om in de formulering hiervan het belang van de heilige plaatsen voor
de drie monotheïstische religies te bevestigen. Daarbij is aangegeven dat de
toekomstige keuze van de formulering van invloed kan zijn op de gezamenlijke EUsteun
voor de resolutie. De stempositie van de EU-lidstaten op de resolutie dient in
samenhang met deze aangescherpte stemverklaring te worden gelezen. Voor een
toelichting op de wijze van uitvoering van de betreffende motie Van der Staaij c.s.
verwijst het kabinet naar de beantwoording van de schriftelijke vragen van de
begrotingsbehandeling Buitenlandse Zaken 2018 (kenmerk 2017Z15450) en de
beantwoording van de Kamervragen van de leden Voordewind, Ten Broeke en Van
Helvert (ingezonden op 5 december).
Vraag 4
Kunt u aangeven welke andere resoluties binnen de AVVN en andere VN-gremia in
2017 betrekking hadden op Israël, en wat daarbij het Nederlandse stemgedrag
was?
In de Mensenrechtenraad (MRR), UNESCO, de World Health Organisation (WHO),
de AVVN en de Economische en Sociale Raad van de VN (ECOSOC) werden in 2017
resoluties aangenomen die betrekking hadden op de situatie in de door Israël
sinds 1967 bezette gebieden. Overigens eindigt het tijdelijk lidmaatschap van
Nederland van de MRR per 31 december 2017. Het tijdelijk lidmaatschap van
Nederland van de Uitvoerende Raad van UNESCO is per 14 november 2017
geëindigd.
Bij de 34e
sessie van de MRR in maart jl. betrof het de volgende resoluties en
stemposities van Nederland:
- Israeli settlements in the Occupied Palestinian Territory, including EastJerusalem,
and in the occupied Syrian Golan: voorstem, inclusief gezamenlijke
stemverklaring met Duitsland. In deze stemverklaring worden onder meer
zorgen geuit over pogingen om nieuwe bepalingen over handel met
nederzettingen op te nemen in de resolutie en wordt krachtig benadrukt dat
niet alleen nederzettingen, maar ook geweld, terrorisme en haatzaaien grote
bedreigingen vormen voor het bewerkstelligen van een twee-statenoplossing.
- Ensuring accountability and justice for all violations of international law in the
Occupied Palestinian Territory, including East-Jerusalem: onthouding, inclusief
gezamenlijke stemverklaring met Duitsland. In de stemverklaring wordt onder
meer wederom ons standpunt benadrukt dat de mensenrechtensituatie in door
Israël bezet gebied thuishoort onder agendapunt 4 van de MRR, waar ook
andere landensituaties worden behandeld.
- Human rights situation in the Occupied Palestinian Territory, including EastJerusalem:
voorstem.
- Right of the Palestinian people to self-determination: voorstem.
- Human rights in the Occupied Syrian Golan: onthouding, inclusief EUstemverklaring.
In de stemverklaring wordt helder aangeven dat deze resolutie
niet meer in verhouding staat tot de gewijzigde realiteit in de regio. De EU geeft
voorts aan dat er niet is onderhandeld, omdat tekstvoorstellen van de EU in het
verleden steeds zijn genegeerd. De EU roept de Organisation of Islamic
Cooperation, die onderhandelingen over deze resolutie leidt, op om in de
toekomst constructiever te onderhandelen.
Bij de Uitvoerende Raad van UNESCO, die tweemaal per jaar plaatsvindt, betrof
het twee besluiten onder de respectievelijke agendapunten Occupied Palestine en
Educational and cultural institutions in the occupied Arab territories. Bij de
Uitvoerende Raad in het voorjaar stemde Nederland tegen het besluit onder het
agendapunt Occupied Palestine. In de gezamenlijke stemverklaring met Duitsland,
Litouwen en Griekenland werd onder meer opgeroepen om tot een technisch
besluit te komen. Nederland stemde voor het besluit over Educational and cultural
institutions in the occupied Arab territories. Bij de Uitvoerende Raad in het najaar
werd bij consensus bepaald dat de beide besluiten zouden worden doorgeschoven
naar de volgende Uitvoerende Raad in het voorjaar van 2018. Bij de jaarlijkse
Algemene Vergadering van UNESCO in november jl. werden twee besluiten over
Jerusalem en Educational and cultural institutions in the occupied Arab territories
met consensus aangenomen. In het Werelderfgoedcomité van UNESCO werd in juli
jl. een besluit over Jeruzalem aangenomen, alsmede een besluit om de oude stad
van Hebron via een spoedprocedure op de Werelderfgoedlijst te plaatsen
aangenomen. Nederland is momenteel geen lid van dit comité. Het kabinet
verwijst tevens naar de beantwoording van Kamervragen van 27 juli 2017 over het
besluit van Unesco over de Oude Stad van Hebron (kenmerk 2017D22033).
Bij de jaarlijkse World Health Assembly in mei 2017 werd een besluit aangenomen
over Health conditions in the occupied Palestinian territory, including EastJerusalem,
and in the occupied Syrian Golan. Nederland stemde voor dit besluit,
inclusief een gezamenlijke stemverklaring met Duitsland, Oostenrijk, Cyprus,
Tsjechië, Denemarken, Estland, Finland, Griekenland, Italië, Litouwen, Noorwegen,
Polen en Slowakije. In de stemverklaring werd benadrukt dat WHO-besluiten van
technische aard zouden moeten zijn, en dat de tekst in dat opzicht is verbeterd ten
opzicht van eerdere jaren. Voorts worden Israël en de Palestijnen opgeroepen om
constructief met elkaar samen te werken teneinde in de toekomst consensus te
bereiken.
In de AVVN in november 2017 betrof het de volgende resoluties en stemposities:
- Situation in the Middle-East: Jerusalem (plenair): voorstem, inclusief EUstemverklaring
(zie tevens het antwoord op vragen 3 en 5).
- Situation in the Middle-East: The Syrian Golan (plenair): onthouding.
- Committee on the Exercise of the Inalienable Rights of the Palestinian People
(plenair): onthouding.
- Division for Palestinian Rights of the Secretariat (plenair): onthouding.
- pecial information programma of the Department of Public Information
(plenair): voorstem.
- Peaceful settlement of the question of Palestine (plenair): voorstem.
- Assistance to Palestine refugees (via Vierde Commissie): voorstem.
- Persons displaced as a result of the June 1967 and subsequent hostilities (via
Vierde Commissie): voorstem.
- Operations of the UNRWA for Palestine Refugees in Near East (via Vierde
Commissie): voorstem.
- Palestine refugees’ properties and their revenues (via Vierde Commissie):
voorstem.
- Work of the Special Committee to investigate Israeli Practices Affecting the
Human Rights of the Palestinian People and Other Arabs of the Occupied
Territories (via Vierde Commissie): onthouding.
- Applicability of the Geneva Convention relative to the Protection of Civilian
Persons in Time of War, of 12 August 1949, to the Occupied Palestinian
Territory, including East-Jerusalem (via Vierde Commissie): voorstem.
- Israeli settlements in the Occupied Palestinian Territory, including East
Jerusalem, and the Occupied Syrian Golan (via Vierde Commissie): voorstem.
- Israeli practices affecting the human rights of the Palestinian people in the
Occupied Palestinian Territory, including East-Jerusalem (via Vierde Commissie):
voorstem.
- The occupied Syrian Golan (via Vierde Commissie): voorstem.
- Permanent Sovereignty of the Palestinian People in the Occupied Palestinian
Territory, including East-Jerusalem, and of the Arab population in the Occupied
Syrian Golan over their natural resources (via Tweede Commissie): voorstem.
- The right of the Palestinian people to self-determination (via Derde Commissie):
voorstem.
- Assistance to the Palestine People (plenair): consensus.
In een EU-stemverklaring bij de bovengenoemde resoluties Peaceful settlement of
the question of Palestine, Work of the Special Committee to investigate Israeli
Practices Affecting the Human Rights of the Palestinian People and Other Arabs of
the Occupied Territories en Permanent Sovereignty of the Palestinian People in the
Occupied Palestinian Territory, including East-Jerusalem, and of the Arab
population in the Occupied Syrian Golan over their natural resources heeft de EU
met name duidelijk gemaakt dat zij zich niet uitspreekt over de juridische
kwalificatie van enkele termen in de resolutie. Ook heeft de EU de noodzaak
benadrukt om in de formulering het belang van de heilige plaatsen voor de drie
monotheïstische religies te benadrukken, in lijn met de stemverklaring bij de
resolutie Situation in the Middle-East: Jerusalem.
Naar aanleiding van de bekendmaking door de Amerikaanse president Trump dat
de Verenigde Staten voortaan Jeruzalem erkent als hoofdstad van Israël, en zijn
aankondiging dat de Amerikaanse ambassade zal worden verplaatst van Tel Aviv
naar Jeruzalem, werd op 21 december jl. tijdens een speciale bijeenkomst van de
AVVN een resolutie aangenomen over de status van Jeruzalem. Nederland stemde
voor deze resolutie. Voor een toelichting verwijst het kabinet naar de Kamerbrief
over het Amerikaanse besluit om Jeruzalem als hoofdstad van Israël te erkennen
van 9 januari 2018.
In ECOSOC is in juli jl. een resolutie aangenomen, getiteld Economic and social
repercussions of the Israeli occupation on the living conditions of the Palestinian
people in the Occupied Palestinian Territory, including East Jerusalem, and the
Arab population in the occupied Syrian Golan. Nederland is momenteel geen lid
van ECOSOC. Wel heeft Nederland deelgenomen aan EU-coördinatieoverleg, op
grond waarvan de EU-lidstaten die momenteel lid zijn van ECOSOC voor de
resolutie hebben gestemd. In de Commission on the Status of Women, die onder
ECOSOC valt, is in maart jl. een resolutie aangenomen met als titel Situation of
and Assistance to Palestinian women. Nederland is momenteel geen lid van deze
commissie. Op grond van EU-coördinatieoverleg hebben de EU-lidstaten die
momenteel zitting hebben in deze commissie zich onthouden van stemming op
deze resolutie. In de EU-stemverklaring is benadrukt dat de EU van mening is dat
de onderwerpen in de resolutie in AVVN-kader behandeld zouden moeten worden
en dat de EU constructief met de Palestijnen wil samenwerken om deze resolutie
uit te faseren.
1 Jerusalem Post, 1 december 2017, online toegankelijk via
http://www.jpost.com/Israel-News/UN-disavows-Israeli-ties-to-Jerusalem-515730
2 Kamerstuk 34 775, nr. 44