Antwoorden van de minister voor Rechtsbescherming op schriftelijke
vragen van het lid Van Nispen (SP) over cipiers die ziek van angst
zouden zijn door onveilige situaties in de gevangenissen (ingezonden 7
november 2017, 2017Z14834).
Vraag 1
Kent u het bericht ‘Cipiers ziek van angst’? 1)
Antwoord op vraag 1
Vraag 2
Hoeveel noodkreten moeten er nog komen vanuit het gevangenispersoneel
voordat u de situatie in het gevangeniswezen gaat verbeteren? Welke concrete
maatregelen gaat u nu nemen om de veiligheid van gevangenispersoneel te
verhogen?
De veiligheid staat bij DJI altijd voorop. Ik heb geen aanwijzingen dat
kwaliteitsstandaarden en veiligheidsnormen niet gehaald worden.
Bij brief van 19 mei 2017 heeft de toenmalige Staatssecretaris van Veiligheid en
Justitie uw Kamer geïnformeerd over de maatregelen die de Dienst Justitiële
Inrichtingen (DJI) heeft getroffen om de veiligheid in de penitentiaire inrichtingen
te kunnen blijven garanderen. 1
Juist door in lijn met de motie Krol de leegstand in sommige penitentiaire
inrichtingen te concentreren en gedetineerden over te plaatsen naar inrichtingen
waar wel voldoende gekwalificeerd personeel aanwezig is, is verlichting van de
werkdruk gerealiseerd en blijft de veiligheid van het personeel en de
gedetineerden gewaarborgd. 2
Voorts wordt momenteel, zoals eerder aan uw Kamer gemeld op 23 oktober 2017
een grote, landelijke wervingscampagne gehouden door DJI zodat zo snel mogelijk
voldoende complexbeveiligers kunnen worden aangesteld. 3
Waar nodig wordt
(tijdelijk) extern personeel ingehuurd.
Daarnaast is op 28 november 2017 een convenant gesloten tussen vakbonden, de
centrale ondernemingsraad en DJI. De gemaakte afspraken zien o.a. op het
verlagen van de werkdruk, het verhogen van de veiligheid en het vergroten van
de aandacht van het management voor de medewerkers. Voor de volledigheid
verwijs ik graag naar de tekst van het convenant dat ik uw Kamer bij brief van
28 november jl. heb toegezonden.
Vraag 3
Wanneer denkt u de problemen met de levering van boodschappen definitief te
hebben opgelost? Hoe kan het dat deze problemen zo hardnekkig zijn?
Sinds 15 september 2017 werkt DJI met een nieuwe toeleverancier. Dit heeft tot
opstartproblemen (voornamelijk leveringsproblemen) geleid. Deze zijn nu echter
grotendeels verholpen. DJI is het proces van de winkel continue aan het
verbeteren, waardoor de leveringsbetrouwbaarheid toeneemt.
Vraag 4
Is het waar dat er gevangenisdirecteuren zijn die zelf spullen zoals sigaretten
inkopen en verspreiden om gevangenen rustig te houden? Zo ja, wat vindt u
hiervan?
Ten tijde van de genoemde opstartproblemen is gezocht naar een alternatieve
manier om de levering van inkopen te garanderen. Dit was in mijn ogen een
tijdelijke oplossing.
Vraag 5
Klopt het dat het gevangenispersoneel zich zelfs uit voorzorg ziek meldt op de
dagen dat de bestellingen eigenlijk binnen moeten komen? Wat vindt u daarvan?
Ik herken deze signalen niet op basis van de bij mij bekende cijfers.
Het kortverzuim cijfer binnen DJI is stabiel. Op de peildatum 30 september 2017
was het gemiddelde percentage voor het kort verzuim 1,0%. Dat is hetzelfde
percentage als een half jaar, een jaar en twee jaar geleden.
Vraag 6
Deelt u de mening dat het tekenend is voor de staat van het gevangeniswezen dat
een relatief klein incident, zoals verkeerde levering van boodschappen, direct
bijdraagt aan een toenemend gevoel van onveiligheid bij het personeel?
Tijdige en juiste levering van de door gedetineerden bestelde goederen is
belangrijk voor gedetineerden en draagt bij aan de rust in de inrichting.
Als dit proces niet goed verloopt leidt dit tot ontevredenheid bij de gedetineerden
en druk op het personeel.
Uit het in 2017 gehouden Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) blijkt dat
de ervaren veiligheid weliswaar licht is gedaald, maar nog steeds voldoende
scoort.
DJI heeft het verbeteren van de ervaren tevredenheid van het personeel tot
speerpunt benoemd en met de centrale ondernemingsraad afgesproken dat alle
onderdelen van DJI acties en maatregelen formuleren om dit te verbeteren. Zeer
binnenkort start bij DJI een onderzoek naar het werkklimaat met de focus op
veiligheid van personeel en aandacht van het management voor de medewerkers.
Daarnaast zijn in het hiervoor genoemde convenant o.a. afspraken opgenomen
over het verhogen van de veiligheid.
Vraag 7
Hoe verklaart u dat er soms 50 gedetineerden bewaakt moeten worden door twee
mensen? Is de afspraak niet dat twee bewaarders maximaal 24 gedetineerden
bewaken?
Het uitgangspunt is dat er zoveel personeel wordt ingezet als nodig uit oogpunt
van de veiligheid.
Voor een gemiddelde situatie en populatie wordt door inrichtingen een richtlijn
gehanteerd van twee penitentiaire inrichtingswerkers op 24 uitgesloten
gedetineerden. Bij zwaardere populaties en regimes als de Extra Zorgafdeling, de
Extra Beveiligde Inrichting en de ISD geldt een hogere personeelsinzet.
Vraag 8
Vindt u het wenselijk dat twee mensen 50 gevangenen moeten bewaken? Zo nee,
wat voor maatregelen gaat u nemen om dit probleem aan te pakken?
Vraag 9
Klopt het dat gevangenen steeds langer op hun cel zitten omdat minder personeel
meer gevangenen moet bewaken? Zo ja, vindt u dit wenselijk en waarom?
Antwoord op de vragen 8 en 9
Ik heb geen aanwijzingen dat gevangenen steeds langer op hun cel zitten of dat
aan de richtlijn van 2 piw’ers op 24 uitgesloten gedetineerden wordt getornd.
Gedetineerden hebben recht op het voor het betreffende regime vastgestelde
dagprogramma.
Juist door in lijn met de motie Krol gedetineerden en personeel bijeen te brengen
is het mogelijk te garanderen dat er voldoende personeel aanwezig is om de
volledige dagprogramma’s op een veilige wijze aan te bieden.
Vraag 10
Hoe ernstig is het precieze tekort aan personeel? Wat zijn de gevolgen van deze
personele krapte? Blijft er wel voldoende flexibiliteit over om pieken en andere
vormen van drukte op te vangen?
Vraag 11
Kunt u garanderen dat, ook als het aantal mensen dat een gevangenisstraf krijgt
opgelegd de komende tijd zou toenemen, hier ook altijd voldoende
detentiecapaciteit voor is om deze straffen op verantwoorde wijze ten uitvoer te
leggen? Zo nee, waarom niet?
Vraag 12
Heeft het gevangeniswezen niet structureel fors meer mensen nodig in plaats van
tijdelijke externe krachten? Zo ja, per wanneer zal het gevangeniswezen kunnen
rekenen op meer budget om meer personeel aan te nemen? Om hoeveel budget
zal dat gaan? Zo nee, waarom denkt u de huidige problemen op te kunnen lossen
met tijdelijke, flexibele, externe krachten?
Antwoord op de vragen 10, 11 en 12
De structureel toegewezen formatie is voldoende voor de geplande operationele
capaciteit: als DJI alle vacatures heeft vervuld bestaan er geen tekorten en is geen
extra budget nodig.
Het gevangeniswezen heeft op dit moment in totaal 450 vacatures. De werving
heeft de hoogste prioriteit voor DJI. Momenteel loopt bij DJI een grote landelijke
wervingsactie met als doel het tekort aan personeel zo snel mogelijk op te lossen.
In het kader van deze actie zijn advertenties geplaatst in zowel landelijke als
regionale bladen, en op social media. Er is extra capaciteit vrijgemaakt om dit
proces te bespoedigen.
De werving leverde tot op heden (peildatum 27 november 2017) 7.701
sollicitatiebrieven op en er komen nog steeds nieuwe sollicitatiebrieven binnen.
239 vacatures zijn inmiddels vervuld.
Binnen DJI is momenteel echter sprake van een kwetsbaar evenwicht tussen de
operationele capaciteit en de personele beschikbaarheid.
Om de huidige onderbezetting op te vangen wordt gewerkt met tijdelijk
ingehuurde krachten. Door alle genomen maatregelen op personeelsgebied is het
voor DJI evenwel mogelijk om op juiste en veilige wijze al zijn taken uit te voeren.
Op dit moment zijn er enkele honderden lege (direct beschikbare) cellen. Wel is
als gevolg van de personele krapte de operationele flexibiliteit om in te spelen op
fluctuaties afgenomen.
1 Vergaderjaar 2016-2017, Kamerstuk 24587 nr. 693
2 Vergaderjaar 2016-2017, Kamerstuk 24587 nr. 684
3 antwoord op kamervragen 'cipiers ziek van angst'ntwoorden Kamervragen over het bericht
‘Werkdruk justitiële inrichtingen vier keer hoger dan rest van werkend Nederland’