2017Z16148
Vragen van het lid Arissen (PvdD) aan de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijksrelaties over het bericht dat de vingerafdruk op het Nederlandse
paspoort nooit wordt gecontroleerd. (ingezonden 23 november 2017)
Vraag 1
Kent u het bericht ‘Vingerafdruk in paspoort wordt nooit gecontroleerd’?
1)
Ja
Vraag 2
Kunt u bevestigen dat vingerafdrukken in Nederlandse paspoorten nooit
gecontroleerd worden op (inter)nationale luchthavens en slechts in zeer
uitzonderlijke situaties door gemeenten of de politie? Zo ja, hoe is dat
mogelijk? Zo nee, hoe vaak worden de vingerafdrukken in Nederlandse
paspoorten gecontroleerd en in hoeveel gevallen was er sprake van
identiteitsfraude?
Op dit moment worden vingerafdrukken in Nederlandse paspoorten niet
gecontroleerd op (inter)nationale luchthavens. Nederland en andere lidstaten zijn
wel bezig om dit mogelijk te maken. Het proces daartoe neemt veel tijd in beslag,
omdat iedere lidstaat zijn vingerafdrukken beveiligd opslaat op het paspoort. De
controlerende instantie kan de vingerafdruk alleen zien als hij beschikt over een
digitaal certificaat van de lidstaat die het paspoort uitgeeft (een soort sleutel). Het
uitwisselen van deze certificaten tussen lidstaten is een gevoelig proces. De
Commissie heeft daaraan normen gesteld, zodat certificaten niet in onbevoegde
handen kunnen komen.1
Pas als een lidstaat aan deze normen voldoet, zal
Nederland zijn certificaten uitwisselen. Zoals in 2014 aan Uw Kamer is toegezegd,
informeer ik u zodra de eerste certificaten aan andere lidstaten zijn verstrekt.2
Nederland verwacht zelf medio 2018 aan de alle eisen van de Commissie te
voldoen.
Verder kunnen gemeenten de vingerafdrukken bij de uitreiking van een nieuw
paspoort uitlezen als er twijfel is over de identiteit van de aanvrager. Ik houd geen
administratie bij van hoe vaak dat gebeurt. Ook worden de vingerafdrukken
incidenteel uitgelezen voor de identificatie van moeilijk herkenbare overledenen.
Vraag 3
Deelt u de mening dat het opnemen van vingerafdrukken in Nederlandse
paspoorten niet heeft bijgedragen aan het doel, namelijk het tegengaan
van identiteitsfraude? Zo nee, kunt u dan uitvoerig toelichten hoe het
opnemen van vingerafdrukken in Nederlandse paspoorten wel heeft
bijgedragen aan het tegengaan van identiteitsfraude?
Verificatie van vingerafdrukken is een middel om meer zekerheid te krijgen of de
identiteit van de houder overeenstemt met de gegevens in het paspoort. Een
goede bijdrage aan de bestrijding van identiteitsfraude, bij bijvoorbeeld de
Schengengrens, is mogelijk als de implementatie in de uitvoering is voltooid.
Nederland en andere lidstaten zijn bezig om dit mogelijk te maken. Ik verwijs naar
mijn antwoord op vraag 2.
Vraag 4
Hoeveel de invoering van de vingerafdruk in het Nederlandse paspoort
de samenleving heeft gekost? Kunt u een gespecificeerde berekening
geven?
De kosten die uitsluitend betrekking hebben op de invoering van vingerafdrukken
betreffen de aanschaf van vingerafdrukscanners en de benodigde software. Dit
heeft in 2009 ongeveer € 2 miljoen gekost. Deze scanners zijn in 2014 éénmaal
vervangen voor ongeveer € 1 miljoen. Verder leidde de invoering van de
vingerafdruk er toe dat de afhandeling van de aanvraag van een paspoort iets
langer duurt.
In de media is het beeld ontstaan dat de invoering van de vingerafdrukken € 32
miljoen heeft gekost. Dat is niet juist. Dit bedrag is in 2006 eenmalig gereserveerd
voor de invoering van de chip op het paspoort, waarop ook andere gegevens
staan, zoals de digitale pasfoto. De digitale pasfoto wordt gebruikt voor
bijvoorbeeld de automatische gezichtsherkenning op luchthavens. Verder leidde in
2006 de invoering van deze chip tot een verhoging van het maximumtarief voor
het paspoort met € 8,05.3
Vraag 5
Deelt u de mening dat de Nederlandse overheid, wegens de Europese
verplichting om vingerafdrukken op te nemen in het paspoort, het recht
op privacy van Nederlandse burgers schendt en dat noodzaak en
proportionaliteit ontbreken? Zo nee, waarom niet?
Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft in het arrest Schwarz geoordeeld
dat de opname van vingerafdrukken de privacy van burgers raakt, maar wordt
gerechtvaardigd door het doel om fraude met paspoorten te voorkomen.4
Het
gebruik en de opslag van biometrische gegevens op het paspoort moeten
bijdragen aan het voorkomen van de illegale binnenkomst van personen op het
grondgebied van de Unie.
Vraag 6
Deelt u de mening dat de Nederlandse overheid de bewegingsvrijheid
van burgers ernstig beperkt door hen te verplichten vingerafdrukken af
te geven, gezien het feit dat bij weigering vingerafdrukken te laten
afnemen het paspoort niet meer wordt verlengd en zij zonder paspoort
niet meer buiten Europa kunnen reizen? Zo nee, waarom niet?
Europese regels kennen twee uitzonderingen op de verplichting om
vingerafdrukken af te geven. Namelijk voor minderjarigen jonger dan 12 jaren en
voor personen bij wie het nemen van vingerafdrukken fysiek onmogelijk is. De
regels laten geen ruimte aan lidstaten om andere uitzonderingen daaraan toe te
voegen.
Vraag 7
Bent u, afgezien van de verplichtingen uit de Europese richtlijn, voor- of
tegenstander van het opnemen van vingerafdrukken in het Nederlandse
paspoort?
Het gebruik van vingerafdrukken kan bijdragen aan het beter beveiligen van het
paspoort tegen fraude. In het bijzonder kan het bijdragen aan de vaststelling dat
een paspoort wordt gebruikt door een onbevoegd persoon, die uiterlijk veel
gelijkenissen toont met de werkelijke houder van het paspoort (de zogenaamde
look-alike fraude). Met het oog daarop wil de Koninklijke Marechaussee de
vingerafdrukvergelijking dan ook aan de grens toepassen.
Vraag 8
Kunt u bevestigen dat het uitwisselen van cryptografische sleutels
binnen Europa vermoedelijk binnen een aantal jaar gerealiseerd wordt?
Zo ja, waarop baseert u dat?
Het uitwisselen van de sleutels tussen Unielanden gebeurt bilateraal. De Europese
Commissie heeft daarvoor beveiligingseisen gesteld, om te voorkomen dat de
sleutels niet in verkeerde handen vallen. Op basis van de vorderingen die lidstaten
hiermee maken, verwacht ik dat binnen een aantal jaar diverse Unielanden aan de
gestelde eisen voldoen. Met die landen kan Nederland de sleutels uitwisselen.
Nederland verwacht medio 2018 aan de gestelde eisen te voldoen. Zie ook mijn
antwoord op vraag 2.
Vraag 9
Deelt u de mening dat het uitwisselen van cryptografische sleutels met
landen binnen of buiten Europa zeer onwenselijk is? Zo nee, waarom
niet?
Om illegale binnenkomst van personen op het grondgebied van de Unie te
voorkomen, is het wenselijk dat Unielanden, bij twijfel over de echtheid van het
paspoort of over de identiteit van de houder, de vingerafdrukken op alle
Uniepaspoorten kunnen verifiëren. Hiervoor is het noodzakelijk dat de sleutels
uitgewisseld worden.
Vraag 10
Welke andere Europese landen controleren op dit moment op
luchthavens wel grootschalig de vingerafdrukken in de paspoorten van
hun eigen of buitenlandse burgers, en welke Europese landen doen dat
niet?
Ik beschik niet over een actueel overzicht van Unielanden waar vingerafdrukken in
paspoorten daadwerkelijk worden geverifieerd. Mij is wel bekend dat in
bijvoorbeeld Duitsland en Frankrijk vingerafdrukken uit paspoorten worden
uitgelezen ten behoeve van de verificatie van de houder. De vingerafdrukken in
Nederlandse paspoorten worden nog niet door andere Unielanden uitgelezen. Zie
ook mijn antwoord op vraag 2.
1 C(2013)6181.
2 Kamerstuk 25764, nr. 84
3 Staatsblad 2006, nr. 368.
4 Zaak C-291/12.