Antwoorden van de minister voor Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingssamenwerking op vragen van het lid Yesilgöz-Zegerius
(VVD) over het bericht dat miljoenen aan hulpgelden ebola-crisis zijn
verdwenen.
Vraag 1
Bent u bekend met het bericht dat door eigen onderzoek van het Rode Kruis boven
tafel is gekomen dat er gefraudeerd is met geld dat was bestemd voor de
bestrijding van de ebola-crisis in West-Afrika? 1)
Ja.
Vraag 2
Klopt het dat vijf miljoen dollar hulpgeld van het Rode Kruis is verdwenen door
fraude, zoals het uitbetalen van salarissen aan niet-bestaande medewerkers?
Ja. Intern onderzoek van de Internationale Federatie van het Rode Kruis (IFRC)
heeft aangetoond dat ongeveer 6 miljoen Zwitserse francs die via IFRC aan de
Ebola-crisis besteed werd, verdwenen of misbruikt is.
Vraag 3
Wat kunt u zeggen over de besteding van de 10,5 miljoen euro die door
Nederlanders gedoneerd is bij de GIRO555-hulpactie eind 2014 en maakt dit
bedrag onderdeel uit van de verdwenen middelen? Zo ja, om hoeveel geld gaat
het? Zo nee, hoe is dit vastgesteld?
Van de Nederlandse donaties aan de Ebola-crisis is voor wat betreft hulpverlening
in Liberia en Sierra Leone ruim 27.000 euro onrechtmatig besteed. Dit betreft geen
geld van de Giro 555-actie of de Nederlandse overheid, maar van andere donaties
aan het Nederlandse Rode Kruis. Het onderzoek in Guinea is nog niet afgerond.
Vraag 4
Hoeveel Nederlands geld is er interdepartementaal en direct/indirect (bijvoorbeeld
EU/VN) beschikbaar gesteld voor de bestrijding van de ebola-crisis en is hiermee
gefraudeerd? Zo ja, om hoeveel geld gaat het en welke stappen gaat u
ondernemen om het geld terug te krijgen en de fraudeurs aan te pakken? Zo nee,
hoe is dit vastgesteld?
In totaal heeft Nederland 48,3 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de bestrijding
van Ebola. De middelen werden besteed aan noodhulp door de
Wereldgezondheidsorganisatie en UNICEF, programma’s van de VN, NGO’s, de
Rode Kruis-beweging en aan de inkoop van materieel als bedden, handschoenen
en mobiele laboratoria. Voor zover bekend is daar niet mee gefraudeerd.
Vraag 5
Bent u voornemens om met het Rode Kruis te kijken hoe dit heeft kunnen
gebeuren en hoe dit in de toekomst voorkomen kan worden? Zo ja, kunt u de
Kamer over dat gesprek informeren? Zo nee, waarom niet?
IFRC is een betrouwbare partner, met operaties wereldwijd, die vaak in zeer lastige
omstandigheden plaatsvinden. IFRC heeft concrete vervolgstappen gezet en heeft
procedures aangescherpt om het risico op fraude in de toekomst te verkleinen,
zoals meer interne controle, bestedingslimieten en betere training. IFRC stelt
bovendien alles in het werk om het verdwenen geld terug te halen en zal
medewerkers die betrokken waren gaan vervolgen. Het kabinet blijft met IFRC in
gesprek over de resultaten hiervan.
Vraag 6
Welke andere hulporganisaties hebben geld ontvangen vanuit Nederland bij de
bestrijding van de ebola-crisis? Wat kunt u zeggen over de middelen die Nederland
aan deze organisaties beschikbaar heeft gesteld voor wat betreft de besteding,
resultaten en verantwoording daarvan?
De Nederlandse inzet is via diverse kanalen verlopen: VN-organisaties, de Rode
Kruis-beweging, NGO’s en lokale organisaties. Zoals gebruikelijk bij besteding van
middelen voor noodhulp worden die aan organisaties beschikbaar gesteld op basis
van een analyse van wat er nodig is om de hoogste noden van de slachtoffers van
de crisis te adresseren. Partners rapporteren jaarlijks over de resultaten: aantallen
mensen bereikt, diensten die zijn verleend en de kwaliteit ervan. Daarnaast vinden
evaluaties plaats van uitgevoerde programma’s, tijdens de looptijd en achteraf.
Incidenteel vinden ook systeem-brede evaluaties plaats, van alle humanitaire
programma’s van alle VN-organisaties en NGO’s in een bepaald land. Iedere drie
jaar vindt er een doorlichting plaats van het wereldwijde humanitaire systeem.
Vraag 7
Hoe gaat u ervoor zorgen dat er voldoende waarborgen zijn ingebouwd om te
voorkomen dat met overheidsgelden en donaties door Nederlanders gefraudeerd
kan worden in het kader van ontwikkelingssamenwerking?
Fraude uitsluiten kan helaas niet. Wel vragen we van organisaties die financiële
bijdragen van de Nederlandse overheid ontvangen om de programmarisico’s goed
in kaart te brengen en noodzakelijke maatregelen te treffen om deze risico’s te
verminderen. Ter voorkoming of ter verkleining van de kans op malversaties geldt
een aantal preventieve maatregelen. Bijvoorbeeld het hanteren van strikte interne
controlemechanismen, strikte toepassing van aanbestedingsregels, extra training
van medewerkers, het limiteren van uitgaven in cash en het regelmatig uitvoeren
van financiële controles.
Vraag 8
Deelt u de mening dat Nederlands geld dat besteed wordt aan
ontwikkelingssamenwerking en noodhulp altijd op een transparante wijze
uitgegeven en verantwoord dient te worden en dat misbruik ervan altijd
consequenties dient te hebben? Kunt u uw antwoord toelichten?
Ja. Misbruik van middelen bestemd voor ontwikkelingssamenwerking en noodhulp
wordt niet getolereerd. Het ministerie heeft een zero-tolerance beleid met
betrekking tot malversaties. Als er bij misbruik sprake is van een Nederlandse
bijdrage, zal er een vordering worden ingesteld om deze terug te laten betalen.
Indien aan de malversatie een strafbaar feit ten grondslag ligt zal aangifte worden
gedaan.