Antwoorden Kamervragen van de staatssecretaris van Justitie en
Veiligheid op schriftelijke vragen van Jasper van Dijk (SP) over de
verslechterende omstandigheden van asielzoekers op de Griekse
eilanden (ingezonden 30 oktober 2017; 2017Z14395).
Vraag 1
Kent u de open brief van Oxfam en 17 ander NGO’s aan de Griekse
premier Tsipras over de verslechterende omstandigheden voor
asielzoekers die vastzitten in de registratiecentra op Lesbos, Chios,
Samos, Kos en Leros?1
Ja.
Vraag 2
Deelt u de mening dat de maatregel van het verplaatsen van 2.000
asielzoekers naar het vasteland niet toereikend is om de overbevolking
van de hotspots op de Griekse eilanden aan te pakken? Kunt u uw
antwoord toelichten?
Vraag 3
Hoe beoordeelt u de constatering dat duizenden mannen, vrouwen en
kinderen onder barre omstandigheden vastzitten op de Griekse eilanden
en dat velen van hen geen toegang hebben tot adequate
asielprocedures?
Antwoord op vraag 2 en 3
Om de situatie in de opvangfaciliteiten op de Griekse eilanden beheersbaar te
houden, is een efficiëntere asielprocedure nodig die leidt tot terugkeer van
degenen die niet voor rechtmatig verblijf in aanmerking komen. De uitvoering van
het asielproces en verbetering van de opvangsituatie blijven onverkort van
belang. De Europese Commissie monitort de situatie dan ook nauwlettend, daarbij
ondersteund door het Europees Ondersteuningsbureau voor Asielzaken (EASO), de
lidstaten, UNHCR en ngo’s. De Griekse asielprocedure en opvang dienen aan de
Europese standaarden te voldoen. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de
Griekse autoriteiten. Het is aan de Commissie, als hoedster van de verdragen, om
toe te zien op naleving van het acquis.
Vraag 5
Hoeveel mensen die in Griekenland vastzitten wachten op
gezinshereniging? Hoeveel daarvan wachten op gezinshereniging met
een statushouder in Nederland? Hoe lang duurt dat proces nu
gemiddeld? Welke stappen zet Nederland om dit proces te versnellen?
Nederland heeft in 2017 tot dusver ongeveer 180 overnameverzoeken ontvangen
vanuit Griekenland. Deze overnameverzoeken stoelen vrijwel allemaal op gestelde
gezinsrelaties. De doorlooptijd voor de afhandeling van overnameverzoeken uit
Griekenland bedraagt op dit moment gemiddeld 55 dagen. Bij verzoeken tot
heroverweging is de doorlooptijd gemiddeld 32 dagen. De doorlooptijd betreft de
periode tussen de ontvangst van het overnameverzoek of het verzoek tot
heroverweging tot aan het besluit van de IND het verzoek ofwel te accepteren
ofwel af te wijzen. De gemiddelde doorlooptijd valt binnen de wettelijke termijn die
de Dublinverordening voorschrijft bij overnameverzoeken, het kabinet acht het
dan ook niet noodzakelijk om dit proces te versnellen.
4
Hoeveel vluchtelingen zitten er vast op de hotspots op de Griekse
eilanden? Hoeveel van deze mensen zitten daar al langer dan een jaar
vast?
Vraag 6
Hoeveel van de vluchtelingen die vastzitten op de hotspots op de
Griekse eilanden ontberen onderdak, voedsel, drinkwater, sanitaire
voorzieningen en gezondheidszorg? Hoeveel van deze mensen hebben
nog geen toegang gekregen tot de asielprocedure?
Vraag 7
Hoeveel incidenten van zelfbeschadiging en hoeveel suïcidepogingen zijn
er op de Griekse eilanden geweest sinds de EU-Turkije-verklaring? Wat is
uw reactie op de stelling dat deze incidenten veroorzaakt worden door
het containmentbeleid?
Antwoord op vraag 4, 6 en 7
Volgens gegevens van de Europese Commissie verblijven er naar schatting circa
15.169 migranten op de eilanden.2
Doordat er geen centraal registratiesysteem in
Griekenland3
is, zijn er geen betrouwbare cijfers beschikbaar met betrekking tot de
in de vragen 4, 6 en 7 gevraagde gegevens.
Oorzaak van het lange verblijf op de eilanden ligt met name in de gebrekkige
voortgang in de bezwaarprocedures, niet op het uitblijven van een eerste
beslissing.4
Gelet op het grote risico dat de betrokken asielzoekers ondanks een
lopende bezwaarprocedure in Griekenland alsnog illegaal proberen door te reizen
naar de door hun geprefereerde bestemming, mogen zij de eilanden niet verlaten,
zoals overeengekomen in de EU-Turkije verklaring.
Het is echter duidelijk dat de omstandigheden waarop zij daar worden
opgevangen ondermaats is en dat consequenties kan hebben voor het welzijn van
de aanwezige migranten. Net als de Europese Commissie, pleit ook het kabinet in
alle contacten met de Griekse overheid op het treffen van passende maatregelen,
temeer met de winter in zicht. Dit geldt in het bijzonder voor adequate opvang
van (alleenstaande) minderjarigen en andere kwetsbare groepen.5 Hierbij
benadrukt het kabinet nogmaals dat de verantwoordelijkheid voor adequate
opvangomstandigheden primair bij Griekenland ligt. Niettemin ontvangt
Griekenland hiervoor substantiële steun van de EU en bilateraal van Nederland en
ander lidstaten. Tot slot merkt het kabinet op dat de terugkeer naar Turkije
ondanks een recente uitspraak van de Griekse Raad van State nog steeds zeer
traag verloopt. Van Griekenland wordt verwacht dat zij het terugkeerproces
versnelt, waarmee tevens de druk op de eilanden wordt verlicht.
Vraag 8
Hoeveel geld is er beschikbaar om de voorzieningen op de hotspots op
de Griekse eilanden te verbeteren? Hoeveel geld is hiervoor nodig?
Welke middelen zet Nederland direct en indirect in om ervoor te zorgen
dat alle asielzoekers hierover beschikken?
Antwoord op vraag 8
De EU heeft sinds 2014 vanuit het Asiel, Migratie en Integratiefonds (AMIF) en het
Fonds voor Interne Veiligheid (ISF) tot dusver ruim € 880 miljoen6
aan hulpgeld
verstrekt aan de Griekse autoriteiten en sinds 2016 € 450 miljoen7
vanuit het
Noodhulpinstrument van de Commissie. Dit geld draagt grotendeels in directe dan
wel indirecte zin bij aan het verbeteren van de opvangomstandigheden en de
asielprocedure, en deels aan grensbewaking. Ook bilateraal hebben lidstaten
bijgedragen. Zo heeft Nederland in 2016 € 100.000 beschikbaar gesteld ten
behoeve van de opvangomstandigheden in Griekenland en eerder materiaal
beschikbaar gesteld.8
Verder stelt Nederland op permanente basis experts
beschikbaar via EASO en Frontex. Binnenkort zal Nederland ook een expert
beschikbaar stellen aan Griekenland ter ondersteuning bij het absorberen en
uitgeven van EU-fondsen, zodat deze aangewend kunnen worden voor onder
andere de opvangcapaciteit.
Vraag 9
Waarom krijgen sommige asielzoekers geen kwetsbaarheidstoets,
ondanks dat er door middel van deze toets tegemoet kan worden
gekomen aan de behoeften van kwetsbare groepen?
Vraag 10
Wat wordt er gedaan om te zorgen dat zwangere vrouwen, kinderen,
gehandicapten en alleenstaande vrouwen zo snel mogelijk door kunnen
reizen naar het Griekse vasteland? Welke middelen is Nederland bereid
in te zetten om ervoor te zorgen dat deze kwetsbare groepen niet langer
in de hotspots op de Griekse eilanden verblijven?
Antwoord op vraag 9 en 10
De Griekse nationale wetgeving, die gebaseerd is op de Procedurerichtlijn,
voorziet in een kwetsbaarheidstoets als onderdeel van de procedure. In de
uitvoering van deze toets op de eilanden, wordt Griekenland bijgestaan door
UNHCR. Griekenland heeft voldoende middelen ter beschikking om ervoor te
zorgen dat kwetsbare migranten overgeplaatst kunnen worden naar het
vasteland. De Griekse autoriteiten hebben het aantal artsen en ander medisch
personeel op de eilanden uitgebreid zodat kwetsbaren beter worden gesignaleerd.
Daarom ziet het kabinet geen aanleiding hiervoor extra middelen ter beschikking
te stellen. Zoals in het antwoord op vraag 8 is aangegeven, heeft Nederland
Griekenland een expert aangeboden om Griekenland te assisteren in de absorptie
en besteding van de ruim beschikbare Europese fondsen, om o.a. zorg te dragen
voor voldoende medische capaciteit en zorg.
Vraag 11
Beschikt Griekenland over voldoende verwarmde opvangplekken om alle
vluchtelingen in Griekenland de komende winter op te vangen? Welke
verbeteringen zijn er ten opzichte van 2016 aangebracht om
vluchtelingen beter te beschermen tegen de winterkou?
Antwoord op vraag 11
Het aantal adequate opvangplaatsen is voor het kabinet een punt van zorg, en
heeft ook de aandacht van de Europese Commissie. De Griekse autoriteiten
werken met de Commissie, UNHCR en anderen partijen aan het uitbreiden en
verbeteren van de opvangcapaciteit. Sinds vorig jaar zijn op meerdere locaties
tenten vervangen door verwarmde containerverblijven en/of zijn winterbestendige
tenten geplaatst. Op 1 november jl. kondigde Griekenland aan aanvullende
maatregelen te overwegen, zoals het maken van afspraken met lokale hotels om
voldoende onderdak te kunnen bieden indien de weersomstandigheden hier
aanleiding tot geven.
Vraag 12
Deelt u de mening dat het succes van de Turkijedeal niet alleen moet
worden afgemeten aan het aantal asielzoekers dat naar de EU komt,
zoals u in antwoord op mijn vragen over de situatie op Lesbos
suggereerde, maar ook aan de omstandigheden van de opvang in de EU?
Hoe beoordeelt u de Turkije-deal in het licht van deze omstandigheden?9
Antwoord op vraag 12
Het feit dat het aantal irreguliere migranten dat de oversteek maakt flink is
afgenomen en daarmee het aantal verdrinkingen is afgenomen, beschouwt het
kabinet inderdaad als een succes. De omstandigheden van de migranten in de
Griekse hotspots is zoals reeds aangegeven een punt van zorg en heeft de
aandacht van de Europese Commissie en van het kabinet.
Vraag 13
Hoeveel vluchtelingen moeten nog worden herplaatst, nu de
herplaatsingsbesluiten hun einddatum hebben bereikt? Hoeveel
alleenstaande minderjarige vreemdelingen bent u bereid alsnog uit
Griekenland naar Nederland te halen, ondanks het feit dat het
herplaatsingsmechanisme is beëindigd?
Antwoord op vraag 13
Op 15 november 2017 heeft de Commissie een voortgangsrapportage van de
Migratieagenda uitgebracht.10 In die rapportage meldt de Commissie dat er in
Griekenland nog 758 personen resteren die in aanmerking komen voor
herplaatsing. Ten aanzien van al deze 758 personen geeft de Commissie aan dat
er herplaatsingsplekken zijn aangeboden door de lidstaten.
1 https://www.oxfam.org/sites/www.oxfam.org/files/joint-ngo-letter-pm-tsipras_0.pdf
2 Mededeling EU Commissie COM(2017) 669
3 Zie stand van zaken Gemeenschappelijke Actieplan uitvoering EU-Turkije Verklaring in
Annex 2 bij Commissie mededeling COM(2017) 669
4 Volgens de Commissie was per eind augustus op ruim 25.000
asielaanvragen reeds in ruim 24.000 zaken beslist. Zie bijvoorbeeld COM
(2017) 470
5 Op basis van een kwetsbarheidstoets die samen met UNHCR wordt uitgevoerd, worden
minderjarigen en kwetsbare groepen reeds verplaatst naar het Griekse vasteland.
6 https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/policies/europeanagendamigration/20171017_factsheet_managing_refugee_crisis_eu_financial_support_greece_en.pdf
7 https://ec.europa.eu/neighbourhoodenlargement/sites/near/files/20170906_seventh_report_on_the_progress_in_the_implementation_of_the_eu-turkey_statement_en.pdf
8 https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kv-tk-2017Z00216.html
9 Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2017–2018, nr. 256
10 COM(2017) 669 final