2017Z12164
Vragen van het lid Ronnes (CDA) aan de minister van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties over het bericht dat legionella doden blijft maken door de
lakse bouwwereld (ingezonden 15 september 2017)
1
Kent u het bericht ‘Door lakse bouwwereld blijft legionella doden maken”?1
Antwoord op vraag 1
Ja.
2
Deelt u de conclusie van het kennisinstituut ISSO dat de bouw de gevaren van
legionella blijft onderschatten en dat er daardoor elk jaar onnodig tientallen doden
vallen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat is de rol van uw ministerie geweest bij de
aanpak van het probleem?
Antwoord op vraag 2
Ik ben het met ISSO eens dat een goed ontwerp en correcte aanleg van de
drinkwaterinstallatie belangrijk is om groei van legionella in drinkwater te
voorkomen. Ik vind het ook goed dat dit door ISSO onder de aandacht wordt
gebracht. Door mijn ambtsvoorganger en de ambtsvoorganger van de minister
van IenW is al eerder geconstateerd dat dit onderwerp aandacht behoeft. In de
brief aan uw Kamer van 2 maart 2016 (TK 2015-2016, 34297, nr. 3) stelt de
minister van Infrastructuur en Milieu dat “legionellapreventie bij het ontwerpen en
bouwen van een gebouw nog te weinig aandacht krijgt, en de installateurs (die
pas laat in het proces worden ingeschakeld) zich dan voor voldongen feiten
geplaatst zien.” In de brief aan uw Kamer van 7 november 2016 (TK 2016-2017,
27625, nr. 379) meldt de minister van IenM dat mijn ambtsvoorganger een
subsidie heeft verleend voor het opstellen van een CUR-Aanbeveling specifiek
gericht op het legionellaveilig ontwerpen van gebouwen. Naast de
praktijkrichtlijnen van ISSO, die vooral van belang zijn voor de
waterleidinginstallateurs, kan dit instrument er voor zorgen dat ook in de
ontwerpfase rekening wordt gehouden met het voorkomen van legionella. Deze
CUR-Aanbeveling 120 Legionellaveilige gebouwen is in juni 2017 uitgebracht.
Voor wat betreft het aantal slachtoffers dat genoemd is in de vraag het volgende:
Aangetoond is dat een deel van de patiënten besmet wordt via een
drinkwaterinstallatie, maar er zijn ook andere besmettingsbronnen van legionella,
zoals whirlpools en natte koeltorens. Dat betekent dat niet alle sterfte aan
legionella kan worden toegeschreven aan drinkwaterinstallaties. Er is dus
onvoldoende onderbouwing voor de stelling in het genoemde krantenartikel dat er
jaarlijks enkele tientallen onnodige doden vallen door onderschatting van de
gevaren bij de aanleg van drinkwaterinstallaties. Zie verder ook mijn antwoord op
vraag 4.
3
Klopt het dat de zogenaamde praktijkrichtlijnen voor het aanbrengen van koude
en warme zones nauwelijks toegepast worden? Wie houdt daar toezicht op of zou
dat moeten doen? Deelt u de gedachte dat als een gebouw eenmaal bouwkundig
is ingedeeld, het afwijken van de richtlijnen soms onvermijdelijk is? Zo ja, wat is
dan het nut van het opstellen van regels?
Antwoord op vraag 3
De stelling dat praktijkrichtlijnen nauwelijks worden toegepast is een constatering
van ISSO op basis van een online enquête die circa 250 personen hebben
ingevuld. Ik beschik niet over concrete informatie die deze stelling bevestigt.
De in de vraag bedoelde praktijkrichtlijnen zijn ISSO-richtlijnen die een praktische
invulling geven aan de eisen uit de norm NEN 1006 die in het Bouwbesluit 2012
van toepassing is voor drinkwaterinstallaties. Het toezicht op de naleving van het
Bouwbesluit 2012 is een taak van de gemeente. Ik deel de gedachte dat als bij het
ontwerp van een gebouw onvoldoende rekening is gehouden met de regels, dit bij
de uitvoering er toe kan leiden dat ook uiteindelijk niet aan de regels uit het
Bouwbesluit kan worden voldaan. Dit betekent praktisch dat voor de naleving van
het Bouwbesluit zowel het ontwerp als de uitvoering moeten voldoen. De in mijn
antwoord op vraag 2 genoemde CUR-Aanbeveling beoogt dat een ontwerp zo
wordt gemaakt dat de uitvoering op de bouwplaats daadwerkelijk kan voldoen aan
de regels.
4
Deelt u de conclusie dat legionella 20 tot 30 dodelijke slachtoffers per jaar
veroorzaakt en een veelvoud aan zieken? Hoe verklaart u dat kennelijk
bewustwording, aandacht en controle te kort schieten? Welke stappen worden of
zijn ondernomen om bewustwording, aandacht en controle beter te organiseren?
Antwoord op vraag 4
Een deel van de patiënten loopt Legionellose op in het buitenland, een deel in
Nederland. Hieronder wordt nader ingegaan op de patiënten die in Nederland met
de Legionellabacterie zijn besmet. In de jaren 2005-2016 varieerde het aantal
overlijdens tussen de 8 en 20 personen. In 2017 zijn tot en met september 20
overlijdens gemeld bij het RIVM. Het aantal ziektegevallen door de
Legionellabacterie ligt inderdaad hoger. Het aantal in Nederland opgelopen
infecties varieerde in de periode 2005-2016 tussen 135 en 324, waarbij er de
laatste jaren sprake is van een stijgende trend. Het werkelijke aantal zieken door
een Legionella-infectie is waarschijnlijk hoger. Door beperkingen in de diagnostiek
kan de infectie bij een deel van de patiënten niet worden vastgesteld. Zoals ook
uit mijn antwoord op vraag 2 blijkt was tot nu toe vooral bij het ontwerp van
gebouwen onvoldoende aandacht voor de problematiek. De recent uitgebrachte
CUR-Aanbeveling 120 zal naar verwachting er voor zorgen dat bij het ontwerp van
gebouwgebonden waterleidinginstallaties beter rekening gehouden wordt met het
voorkomen van legionella. Ook kan deze CUR-aanbeveling door gemeenten
gebruikt worden bij de beoordeling van bouwplannen en het toezicht op de
uitvoering.