Antwoorden op Kamervragen van het Kamerlid Marijnissen (SP) over fraude bij
zorgaanbieder Job Lanceer (2017Z13873) (ingezonden 18 oktober 2017)
1
Wat is uw reactie over de aangetoonde misstanden bij zorgaanbieder Job Lanceer,
waarvan geconstateerd is dat cliënten niet de benodigde zorg ontvingen en er
beschuldigingen van fraude middels persoonsgebonden budgetten (pgb's) zijn
geuit? 1) 2)
Antwoord 1
Als de berichtgeving klopt, vind ik dit zeer ernstig. Het gaat hier om kwetsbare
cliënten, die hun vertrouwen hebben gesteld in deze zorgaanbieder. De cliënten
moeten de zorg en ondersteuning krijgen die zij nodig hebben. De gemeente Tiel is
met alle cliënten in gesprek om hen te begeleiden naar andere zorgaanbieders. De
gemeente heeft mij laten weten dat het voor het merendeel van de cliënten
inmiddels is gelukt om een nieuwe zorgaanbieder te vinden. Bij alle cliënten van
de gemeente Tiel was overigens sprake van een aanbod van zorg in natura, niet
van pgb’s.
2
Hoe kan het dat Inspectie voor de Gezondheidszorg de zorg bleef goedkeuren,
terwijl er grote vraagtekens waren bij de kwaliteit van zorg en later ook met
betaalde pgb-gelden die de GGD, SVB en VGZ constateerden? Kunt u uw antwoord
toelichten?
3
Hoe is het mogelijk dat een gemeente, de Inspectie voor de Gezondheidszorg, VGZ
en het SVB zo langs elkaar hebben gewerkt en deze zorgaanbieder een lange tijd
vrij uit ging met het bieden van slechte zorg en mogelijke fraude met pgb’s?
4
Had het onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg niet diepgravender
gemoeten en ook gericht moeten zijn op fraude onderzoek naar aanleiding van de
signalen die andere instanties constateerden? Kunt u uw antwoord toelichten?
Antwoord 2, 3, 4
In 2014 bracht de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) (thans Inspectie
Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting, hierna: inspectie) een eerste bezoek aan
de instelling. Daarbij constateerde de inspectie tekortkomingen in de zorg waarna
de instelling aan de hand van een verbeterplan is gestart met het doorvoeren van
de vereiste verbeteringen. In 2015 volgde een inspectiebezoek om de
verbetermaatregelen te toetsen en had de inspectie een gesprek met de
bestuurder. Daarop had de inspectie voldoende vertrouwen in de voortgang van
het verbeterplan. Na nieuwe signalen over tekortkomingen in de zorgverlening is
de inspectie in 2016 opnieuw op bezoek gegaan. De inspectie constateerde toen
op basis van haar onderzoek naar de kwaliteit van zorg dat de instelling inmiddels
geen Wlz-zorg meer leverde aan cliënten maar maatschappelijke ondersteuning
vanuit de Wmo. Met de instelling werden afspraken gemaakt voor wanneer zij
weer Wlz zorg zouden leveren en daarmee beëindigde de inspectie het
toezichttraject.
De inspectie doet zelf geen onderzoek naar fraude met zorggelden
(declaratiefraude en fraude met pgb’s, hierna: zorgfraude). Indien de inspectie in
het kader van haar toezichtsactiviteiten signalen ontvangt die mogelijk duiden op
zorgfraude, dan geeft zij dit signaal door aan de NZa. De NZa, de FIOD en de
Inspectie SZW kunnen onderzoek doen naar signalen van zorgfraude.1
1 De besluitvorming over welke signalen in onderzoek worden genomen, vindt
plaats in de zogeheten Stuur- en Weegploeg Zorg (SWP Zorg), dat onder
voorzitterschap staat van het Functioneel Parket van het Openbaar Ministerie
(OM/FP). Naast het OM/FP nemen de NZa, de IGJ i.o., de FIOD en de Inspectie SZW
Fraudesignalen kunnen voor de inspectie wel aanleiding zijn voor nader onderzoek
naar de kwaliteit en veiligheid van zorg en naar de rol van bestuurders en
toezichthouders hierbij. Uit de toezichtbezoeken kwamen geen aanwijzingen van
mogelijke fraude naar voren en er was destijds dus geen aanleiding voor de
inspectie om contact op te nemen met de NZa.
De gemeente Tiel is, onder andere vanwege twijfels over de kwaliteit van de
geboden Wmo-ondersteuning en klachten van omwonenden over overlast, in 2016
ook een onderzoek gestart naar de kwaliteit van de zorgverlening bij Job Lanceer.
De Wmo-toezichthouder (GGD Gelderland Zuid) heeft daarbij kwalitatieve
tekortkomingen vastgesteld. Naar aanleiding hiervan heeft de gemeente Job
Lanceer in gebreke gesteld. Wel is de zorgaanbieder in de gelegenheid gesteld om
een verbeterplan op te stellen. Naar aanleiding van het verbeterplan heeft de GGD
opnieuw een onderzoek uitgevoerd, waaruit bleek dat de kwaliteit van de
zorgverlening onvoldoende was verbeterd. De gemeente heeft daarop besloten om
het contract met Job Lanceer te beëindigen en de cliënten per direct over te
dragen aan andere zorgaanbieders. In het toezichtonderzoek constateerde de GGD
ook dat er mogelijk sprake was van financiële onrechtmatigheden. De gemeente
heeft daarop een aanvullend rechtmatigheidsonderzoek laten uitvoeren door de
Sociale Recherche. Naar zeggen van de gemeente bevestigde dit onderzoek de
eerdere fraudevermoedens. De gemeente heeft de bevindingen uit het onderzoek
aangebracht bij het Openbaar Ministerie.
Ik onderschrijf dat een goede samenwerking van belang is om te voorkomen dat
toezicht of handhaving overlapt of ten onrechte achterwege blijft. In het licht van
de decentralisatie is er sprake van een continue leerproces over het onderscheid
tussen lokale en landelijke (toezicht)taken en hoe de afstemming tussen betrokken
instanties georganiseerd moet worden Dit leerproces heeft dan ook blijvend de
aandacht en leidt ook tot aanpassingen in de afspraken. Zo publiceerden de
rijksinspecties, gemeenten en Wmo-toezichthouders in juni van dit jaar hun
vernieuwde afsprakenkader en draaiboeken waarin de reeds bestaande afspraken
verder uitgewerkt zijn. Het leerproces is daarmee niet klaar, want over deze
afspraken vindt periodieke afstemming plaats en zij worden over twee jaar
geëvalueerd.
Daarnaast is in november 2016 het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ) gestart.
Het IKZ verzamelt en verrijkt de signalen van zorgfraude vanuit verschillende
instanties. Dit draagt bij de coördinatie en samenwerking bij de afhandeling van
fraudesignalen.
5
Heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg ook de jaarrekening van Job Lanceer
onderzocht? Zo ja, wat waren hun conclusies? Zo nee, waarom niet?
Antwoord 5
Zie mijn antwoord op de vragen 2 t/m 4. Ten tijde van het toezichttraject was er
voor de inspectie geen aanleiding om de jaarrekening van Job Lanceer inhoudelijk
bij haar toezicht te betrekken.
6
Wat vindt u ervan dat gegevens omtrent de Wet normering topinkomens ontbreekt
in de jaarrekening van Job Lanceer? Zijn hiertoe sancties ingediend vanwege het
ontbreken van deze gegevens in de jaarrekening? Kunt u uw antwoord toelichten?
3)
Antwoord 6
Het CIBG, de WNT-toezichthouder in de zorg, doet onderzoek naar de situatie.
Indien er sprake is van een overtreding zal het CIBG handhavend optreden.
7
Kunt u toelichten hoeveel kansen een zorgorganisatie krijgt van de Inspectie voor
deel aan dit overleg.
de Gezondheidszorg als de zorg niet op orde is? Hoe lang kan een zorgorganisatie
doorgaan voordat die echt gesloten kan worden? Hoe ziet het tijdsplan van de
Inspectie voor de Gezondheidszorg eruit in dergelijke situaties? Kunt u uw
antwoord toelichten?
Antwoord 7
De inspectie maakt op basis van haar bevindingen in toezichtonderzoek de
afweging of zij vertrouwen heeft dat een zorgorganisatie voldoende in staat is om
zelf verbetermaatregelen te treffen. Zo nodig brengt zij inspectiebezoeken, vraagt
zij verbeterplannen op en spreekt zij met de bestuurder over de voortgang. Dat is
in deze casus ook gebeurd. Als de inspectie onvoldoende vertrouwen heeft, kan zij
verdergaande maatregelen opleggen. Dat moet in verhouding staan met de
geconstateerde risico’s en de verbeterkracht van de organisatie. Die afweging
maakt de inspectie steeds opnieuw.
8
In hoeverre werkten de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de GGD als
inspecties samen in een onderzoek naar Job Lanceer? Kunt u uw antwoord
toelichten?
antwoord 8
De inspectie zag, op basis van de bij haar bekende informatie, in dit geval geen
aanleiding om een gezamenlijk onderzoek te doen. Zie mijn antwoord op de
vragen 2 t/m 4.
Er zijn samenwerkingsafspraken tussen de inspectie en gemeentelijke
toezichthouders voor het doen van gezamenlijk onderzoek en het uitwisselen van
signalen.
9
Gegeven het feit dat Job Lanceer een WTZi-erkenning (Wet toelating
zorginstellingen) heeft, in hoeverre had deze situatie voorkomen kunnen worden
voordat Job Lanceer werd toegelaten tot WTZi? Wat gaat de in behandeling zijnde
Wetgeving omtrent regels in verband met de uitbreiding van het toezicht op
nieuwe zorgaanbieders (Wet toetreding zorgaanbieders; Kamerstuk 34767)
hieraan verbeteren? Hoe wordt voorkomen dat dergelijke zorgaanbieders tussen
de selectie van de Inspectie voor de Gezondheidszorg slippen als op papier alles er
goed uit ziet, maar in de praktijk dat niet blijkt? Kunt u uw antwoord toelichten?
Antwoord 9
Op papier kan alles er inderdaad goed uitzien, in de praktijk kan dit anders zijn.
Hierom heeft de inspectie sinds 2015 beleid om nieuwe zorginstellingen binnen de
ouderenzorg, thuiszorg, gehandicaptenzorg en de geestelijke gezondheidszorg
binnen vier weken tot een half jaar na de start van zorgverlening in de praktijk te
bezoeken. Nieuwe zorgaanbieders die zorg leveren waaraan hoge risico’s zijn
verbonden, bezoekt de inspectie vroegtijdig. Voor de andere sectoren, zoals
medisch specialistische zorg of eerstelijnszorg, vindt andersoortig onderzoek
plaats alvorens tot een eventueel bezoek wordt overgegaan. De inspectie
onderzoekt solisten als zij meldingen en/of signalen van of over deze nieuwe
aanbieder ontvangt.
Het wetsvoorstel Wet toetreding zorgaanbieders (Wtza), dat de
toelatingsparagraaf in de WTZi vervangt, regelt een meldplicht voor alle nieuwe
zorgaanbieders onder de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz). Met
de in dit wetsvoorstel opgenomen meldplicht krijgt de inspectie al informatie over
alle nieuwe zorgaanbieders voor aanvang van de zorgverlening. Hiermee kan de
inspectie selecteren welke zorgaanbieders zij na de aanvang van zorgverlening zal
bezoeken om in de praktijk te toetsen of de kwaliteit van zorg op orde is. Met de
meldplicht wordt bovendien bevorderd dat nieuwe zorgaanbieders zich beter
bewust zijn van de eisen die aan de zorgverlening worden gesteld en hun
verantwoordelijkheid daarvoor. Vooruitlopend op deze meldplicht is sinds begin
2016 sprake van een vrijwillige melding bij de website
www.nieuwezorgaanbieders.nl. Het wetsvoorstel Wtza ligt inmiddels voor bij uw
Kamer.
10
Gegeven het feit dat de Inspectie voor de Gezondheidszorg WTZi-erkende
zorgaanbieders controleert, kunt u aangeven wie zorgaanbieders controleert die
zonder deze erkenning pgb-zorg verlenen? Kunt u uw antwoord toelichten?
Antwoord 10
Zoals ik in het antwoord op vraag 1 heb aangegeven, kregen alle Wmo-cliënten
zorg in natura via de gemeente. De gemeente had een contract met Job Lanceer
en er was dus geen sprake van zorgverlening op basis van pgb’s.
In algemene zin geldt dat de inspectie op grond van de Wkkgz en de Jeugdwet
toezicht houdt op de kwaliteit van de zorg bij de pgb-zorgaanbieders die tot het
bereik van deze wetten horen. Dat is een breder bereik dan de WTZi.
De gemeente wijst een Wmo-toezichthouder aan op basis van artikel 6.1 van de
Wmo 2015. Deze houdt toezicht op de kwaliteit van de uitvoering van de Wmo. Als
het gaat om het toetsen van rechtmatigheid moet de gemeente in de verordening
regels stellen om te bestrijden dat cliënten ten onrechte ondersteuning krijgen en
over misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet. Over de uitvoering van de Wmo
vindt verder horizontale verantwoording plaats aan de gemeenteraad.
11
Hoe is het mogelijk dat de Raad van Toezicht stelt dat hij verrast is door de
ontwikkelingen? Wat zegt dit volgens u over goed bestuur in de zorg? Gaat u
ervoor zorgen dat zowel de Raad van Bestuur als de Raad van Toezicht vervangen
worden? Zo nee, waarom niet? 2)
Antwoord 11
Het is de taak van de raad van toezicht om na te gaan of het beleid van de
bestuurders bijdraagt aan de continuïteit en maatschappelijk doelstelling van de
organisatie. Als de berichtgeving klopt, is het interne toezicht binnen Job Lanceer
hierin tekortgeschoten. Ik heb echter geen enkele reden om te veronderstellen dat
deze casus illustratief is voor het algehele niveau van bestuur en intern toezicht in
de zorg.
1
2
Welke lessen leert u uit deze situatie? Gaat u maatregelen treffen, zodat in de
toekomst deze instanties beter samenwerken en misstanden bij zorgaanbieders
zoveel mogelijk voorkomen worden? Zo ja, welke maatregelen gaat u treffen? Zo
nee, waarom niet?
Antwoord 12
Gelet op bovenstaande antwoorden zie ik op dit moment geen aanleiding tot het
nemen van maatregelen.
1) http://www.omroepgelderland.nl/nieuws/2145119/Mogelijk-fraude-bijzorgaanbieder-Job-Lanceer-in-Tiel-gemeente-stopt-contract
2) https://www.gelderlander.nl/rivierenland/tiel-stopt-per-direct-met-falendezorgaanbieder-die-zou-frauderen~a56227a3/
3) Jaarrekening 2016 Job Lanceer.