Hierbij bied ik u mede namens de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de antwoorden aan op de schriftelijke vragen die zijn gesteld door het lid Smeulders (Groen Links) aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de uitzending ‘Kwetsbare werknemers als verdienmodel?’ van de Monitor. Deze vragen zijn ingezonden op 7 november 2018.
De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
drs. K.H. Ollongren
2018Z20330
Antwoorden op de Kamervragen van het lid Smeulders (GroenLinks) aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de uitzending ‘Kwetsbare werknemers als verdienmodel?’ van de Monitor (ingezonden 7 november 2018).
1
Kent u de uitzending ‘Kwetsbare werknemers als verdienmodel?’ van de Monitor? 1)
Antwoord:
Ja.
2
Bent u bekend met deze constructie, waarbij boventallige werknemers tegen een flink bedrag worden overgenomen? Zijn er meer bedrijven die deze constructie gebruiken?
Antwoord:
Ik ben ervan op de hoogte dat medewerkers van (semi-) publieke instellingen in een aantal gevallen een dienstbetrekking aangaan met een bureau met onder meer het doel om ondersteuning te krijgen bij het vinden van werk. Een dergelijk bureau kan beter zijn toegerust en succesvoller zijn in het begeleiden van kandidaten naar ander werk dan de werkgever zelf. De constructie wordt aangeduid met het begrip ‘contractovername’ en is vaak een alternatief voor onvrijwillig ontslag. In het programma van de Monitor ging het om verhalen van medewerkers die door contractovername in dienst kwamen van het bureau de Maasgroep en voor dat bureau werkzaamheden gingen verrichten.
3
Vindt u ook dat op deze manier kwetsbare mensen worden gebruikt als verdienmodel? Zo ja, wat is uw oordeel? Zo nee, waarom niet?
Antwoord:
In de regel gaat het bij deze bureaus om commerciële partijen, enige winstmarge is dan normaal en toelaatbaar. Dat betekent echter niet dat deze externe partijen, op welke wijze dan ook, misbruik zouden mogen maken van de werknemers die daarbij betrokken zijn. Uit het onderzoek van de Monitor blijkt dat er ex-medewerkers zijn met negatieve ervaringen met de contractovername door de Maasgroep. Deze constructie heeft de schijn tegen zich omdat volgens de ex-medewerkers sprake zou zijn van duurzaam werk maar zij belandden na een jaar in de WW. Ook ontbrak goede begeleiding volgens deze ex-medewerkers. Als de constructie van contractovername bewust wordt gebruikt als verdienmodel, dan is dat een kwalijke zaak.
De Rijksoverheid heeft sinds 1 juli 2016 via een aanbesteding een overeenkomst gesloten met het bureau POSG. Met POSG zijn vooraf duidelijke termijnen, rechten en plichten voor contractovername vastgelegd. Met POSG is een inspanningsverplichting afgesproken om alles wat in hun mogelijkheid ligt te doen om de medewerker naar een nieuwe baan te begeleiden. De duur van de contractovername is 24 maanden bij de begeleiding naar het zelfstandig ondernemerschap en 30 maanden bij de begeleiding naar een andere werkgever (buiten de Rijksoverheid). Contractovername kan alleen ingezet worden bij wederzijds goedvinden van werkgever en medewerker. De medewerkers die gebruik hebben gemaakt van de contractovername zijn positief over de dienstverlening vanuit het bureau. De contractovername zoals de Rijksoverheid die toepast, kent dus de nodige waarborgen.
4
Vindt u dat deze constructie moet worden aangepakt? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, waarom niet?
5
Kunt u overheidsorganisaties aanspreken om niet mee te werken aan dit soort constructies?
Antwoord op de vragen 4 en 5:
Constructies of afspraken waarbij werkloosheidslasten door overheidswerkgevers doelbewust worden afgewenteld op de WW-fondsen in de marktsector, zijn wat het kabinet betreft niet gewenst. Dat laat onverlet dat inschakeling van marktpartijen een effectieve en efficiënte herplaatsing van met ontslag bedreigde overheidswerknemers kan bewerkstelligen. Overheidswerkgevers zullen daarom kritisch moeten kijken bij de selectie van een dergelijk extern bureau en zich goed moeten laten informeren over de werkwijze en de voorwaarden. Ook moeten zij de medewerkers goed (laten) voorlichten over de juridische en financiële gevolgen van de keuze voor contractovername. De medewerkers zijn zelf ook verantwoordelijk om zich goed te laten informeren, zij zijn immers niet verplicht om aan contractovername mee te werken. Verder geldt dat decentrale overheden in de hoedanigheid van werkgever zelf verantwoordelijk zijn voor hun personeelsbeleid. Het zijn autonome bestuurslagen met een eigen democratische structuur. Gemeenteraden, provinciale staten en de algemene besturen van waterschappen moeten ook hun verantwoordelijkheid nemen. De minister van BZK zal deze opvatting overbrengen op de ZPW (zelfstandig publieke werkgevers).
6
Is het voorstel, zoals dat in de uitzending wordt gedaan (een contract voor 10 uur, en de overige 18 uur werken met een WW-uitkering), een aanzet tot fraude? Wat vindt u ervan dat hier op deze manier toe wordt aangezet? Hoe kan dit worden aangepakt?
Antwoord:
Wanneer een uitkeringsgerechtigde bij de aanvraag om WW-uitkering of gedurende de looptijd van de uitkering onjuiste informatie verstrekt aan het UWV, is er sprake van overtreding van de inlichtingenplicht. Er kan dan sprake zijn van fraude.
In zijn algemeenheid geldt dat wanneer een WW-gerechtigde naast zijn uitkering werkzaam is in een arbeidsovereenkomst en daarnaast werkzaamheden verricht als zelfstandige, deze werkzaamheden gevolgen hebben voor de hoogte van zijn uitkering. De WW-gerechtigde moet maandelijks na afloop van de kalendermaand opgave doen van zijn inkomsten en werkzaamheden als zelfstandige. De inkomsten uit de arbeidsovereenkomst worden verrekend met de werkloosheidsuitkering. De uren die betrokkene werkt als zelfstandige worden maandelijks omgerekend naar een fictief inkomen dat eveneens wordt verrekend met de werkloosheidsuitkering. Indien de uitkeringsgerechtigde deze opgave niet of niet juist doet, is sprake van schending van de inlichtingenplicht van artikel 25 van de WW. Indien dit wordt geconstateerd kan UWV het teveel aan verstrekte uitkering terugvorderen. Daarnaast kan UWV een bestuurlijke boete of maatregel opleggen. Indien er sprake is van een derde die aanzet tot fraude, is het niet mogelijk om die derde bestuursrechtelijk aan te pakken, aangezien de inlichtingenverplichting in de WW gericht is tot de uitkeringsgerechtigde. Wel kan strafrechtelijke aanpak van de derde aan de orde zijn. Dan moet wel sprake zijn van een deelneming aan een strafbaar feit door de derde als omschreven in artikel 47 of 48 van het Wetboek van Strafrecht. Kortheidshalve moet er dan sprake zijn van een bewuste en nauwe samenwerking, gericht op het door de ‘uitkeringsgerechtigde’ overtreden van de inlichtingenverplichting. Fraude met socialezekerheidsuitkeringen is onacceptabel. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft aangekondigd dat hij samen met het UWV maatregelen gaat nemen om fraude met uitkeringen effectief aan te pakken. Daarbij zal ook aandacht zijn voor dit soort constructies.
