1993
Vragen van de leden Kröger (GroenLinks) en Ziengs (VVD) aan de
Staatssecretarissen van Infrastructuur en Waterstaat en van Justitie en
Veiligheid over de douane controle EuroStar (ingezonden 11 april 2018).
Antwoord van Staatssecretaris Harbers (Justitie en Veiligheid), mede namens
de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (ontvangen 4 mei 2018).
Vraag 1
Waarom is, met de aanvraag voor een directe dienst naar Londen, niet direct
begonnen met het voorbereiden van de nodige verdragen en overeenkomsten
die een grenscontrole op Nederlandse stations mogelijk maakt?
Zoals aangegeven door de Staatssecretaris van IenW in het AO Spoor van
14 februari jl. betreft de directe verbinding een «plus» op de oorspronkelijke
afspraken met NS over de verbinding naar Londen, zoals vastgelegd in de
vervoerconcessie voor 2015–2025. Eurostar en NS hebben in het voorjaar van
2016 voor het eerst kenbaar gemaakt een voorkeur te hebben voor een
directe verbinding tussen Nederland en Londen, waarbij de beveiliging- en
grenscontroles van de reizigers in Amsterdam en Rotterdam worden
uitgevoerd. Hiervoor hebben Eurostar en NS de ondersteuning van de
Nederlandse overheid gevraagd. Het Ministerie van IenW heeft – na een
eerste verkenning van (de consequenties van) het verzoek van Eurostar en NS
– in het najaar van 2016 aan NS en Eurostar aangegeven bereid te zijn om de
vervoerders te ondersteunen in hun streven naar een directe verbinding.
Vervolgens is het Ministerie van JenV datzelfde jaar gevraagd om dit proces
ook te steunen, omdat een directe verbinding niet mogelijk is zonder
medewerking van het Ministerie van JenV. Deze medewerking is begin 2017
toegezegd onder voorwaarde van een realistisch tijdspad, omdat de realisatie
van een directe verbinding afhankelijk is van het maken van internationale
afspraken met België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Sinds begin 2017
zijn de nodige voorbereidingen getroffen en zijn overleggen gevoerd met de
andere landen op verschillende niveaus ten behoeve van de totstandkoming
van deze internationale afspraken.
Vraag 2
Welke mogelijkheden zijn er voor Nederland om, net als destijds België,
eenvoudige en snelle bilaterale afspraken te maken met het Verenigd
Koninkrijk (VK), vooruitlopend op een definitieve overeenkomst tussen alle
betrokken landen?
Vraag 3
Welke mogelijkheden zijn er om tot een snellere oplossing te komen dan de
huidige verwachting van de directe verbinding in 2020?
Antwoord 2 en 3
Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en België hebben in 1993 een Tripartiet
Verdrag gesloten voor de treinverbindingen tussen België en het Verenigd
Koninkrijk.1 In dit Verdrag hebben de landen afspraken gemaakt over de
uitvoering van de grenscontroles van de passagiers, informatie-uitwisseling
tussen de landen, de bevoegdheden van de landen en de samenwerking op
het gebied van politie en justitie ten behoeve van de uitvoering van deze
treinverbindingen. Het Verenigd Koninkrijk en België hebben in 2013 nieuwe
bilaterale afspraken gemaakt in aanvulling op dit Tripartiet Verdrag. Dit mede
omdat het Tripartiet Verdrag inmiddels gedateerd is.
Zoals eerder benoemd zijn sinds begin 2017 de nodige voorbereidingen
getroffen en zijn overleggen gevoerd met de andere landen op verschillende
niveaus ten behoeve van de totstandkoming van de internationale afspraken.
Voor uitvoering van de in- en uitreis controles van passagiers op de stations
in Rotterdam en Amsterdam wordt reeds met het Verenigd Koninkrijk gewerkt
aan het daartoe te sluiten verdrag. Dit verdrag is echter niet voldoende om de
directe service tussen Amsterdam en Londen te realiseren. Daarom zijn ook
gesprekken gevoerd met de andere betrokken landen over de eerder
genoemde onderwerpen als informatie-uitwisseling, de bevoegdheden van de
landen en de samenwerking op het gebied van politie en justitie. In dit
verband is ook gekeken naar de mogelijkheid van toetreding van Nederland
tot het Tripartiet Verdrag van 1993. Dit was echter voor meerdere landen geen
wenselijke optie, omdat dit Verdrag zoals eerder benoemd te gedateerd is.
Nederland heeft met de andere landen onderzocht wat de beste en snelst
realiseerbare vorm voor de internationale afspraken met de andere landen is,
ofwel een wijziging van het huidige Tripartiet Verdrag naar een Vierpartijen
Verdrag (waarbij het Verdrag wordt aangepast aan de huidige (veiligheid)situatie
in de EU) ofwel separate bilaterale verdragen. De vier landen hebben
recent besloten het Tripartiet Verdrag te vervangen door een nieuw te sluiten
Vierpartijen Verdrag omdat afspraken tussen twee landen in separate
bilaterale verdragen ook mogelijk gevolgen hebben voor de andere landen en
in de praktijk dus meer afstemming nodig zal zijn. De verwachting is dat een
nieuw Vierpartijen Verdrag daarom een snellere optie zal zijn. De uitgangspunten
om te komen tot dit Vierpartijen Verdrag worden vastgelegd in een
Letter of Intent.
Daarnaast zijn afspraken nodig met de betrokken landen op het gebied van
veiligheidsvraagstukken met betrekking tot de treinen. Deze afspraken zijn nu
vastgelegd in de bestaande bijzondere overeenkomst2 op dit gebied tussen
het VK, Frankrijk en België en betreffen bijvoorbeeld de uitwisseling van
gegevens. Deze overeenkomst dient te worden aangepast.
Gelet op de verschillende onderwerpen waarover internationale afspraken
moeten worden gemaakt en verschillende nationale belangen van de vier
landen is dit niet een eenvoudig en snel realiseerbaar proces. De inzet van de
Nederlandse overheid is alle internationale afspraken eind 2019 gerealiseerd
te hebben, zodat Eurostar naar verwachting vanaf dienstregeling 2020 een
directe verbinding van Amsterdam naar Londen kan gaan aanbieden.
Vraag 4
Hoeveel extra capaciteit van de Koninklijke Marechaussee (Kmar) is nodig
voor de twee dagelijkse treinen naar Londen en terug? Is deze capaciteit
beschikbaar of levert het invullen van deze posten extra uitdagingen op?
De KMar gaat ten behoeve van Eurostar de Schengen uitreiscontroles
uitvoeren op de stations Amsterdam en Rotterdam Centraal voor twee treinen
per dag. De benodigde personele capaciteit voor deze taak is op dit moment
nog niet structureel beschikbaar. Daartoe moet extra personeel worden
geworven en opgeleid. Hiertoe worden momenteel de benodigde voorbereidingen
getroffen. De exacte benodigde aantallen wordt nog bezien door de
KMar.
Vraag 5
Kunt u in gesprek gaan met uw Franse en Belgische collega’s om te
bespreken of een bilaterale overeenkomst tussen Nederland en het VK, die
aansluit op de bestaande trilaterale overeenkomst tussen Frankrijk, België en
het VK, geaccepteerd wordt door Frankrijk en België, in afwachting van een
definitieve overeenkomst?
Nederland werkt met het Verenigd Koninkrijk samen voor de totstandkoming
van een bilateraal verdrag om de juxtaposed controles 3 te realiseren in
Nederland. Dit verdrag staat los van het Tripartite Verdrag tussen Frankrijk,
België en het Verenigd Koninkrijk en heeft tevens geen betrekking op de
andere twee landen.
Zoals aangegeven in de beantwoording van vraag 2 en 3 zal Nederland naast
deze bilaterale afspraken met het Verenigd Koninkrijk overige zaken als
informatie-uitwisseling, de bevoegdheden van de landen en de samenwerking
op het gebied van politie en justitie met alle drie de landen in gezamenlijkheid
moeten vastleggen. Tot aan Brexit zien de genoemde controles enkel
op personencontroles. Zoals aangegeven in de brief van 3 april jl. (Kamerstuk
29 984, nr. 762) heeft de Brexit waarbij het Verenigd Koninkrijk de interne
markt en de douane-unie verlaat, gevolgen voor de Eurostar omdat dan voor
goederen vervoerd met de Eurostar, zoals reizigersbagage, douaneformaliteiten
vervuld moeten gaan worden. Voor het behouden van een directe
verbinding tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk na Brexit zullen
aanvullende internationale afspraken moeten worden gemaakt, waarbij ook
de Europese Commissie zal moeten worden betrokken vanwege de exclusieve
bevoegdheid van de Commissie op douanegebied.
Vraag 6
Waarom is het moeten uit- en overstappen in België beter voor de veiligheid
dan een bilateraal verdrag met dezelfde (of betere) fysieke controles van
passagiers en bagage in Nederland, aangezien u het heeft over een veranderde
veiligheidssituatie?
Het moeten uit- en overstappen in België om aldaar door de paspoortcontroles
te gaan is niet beter voor de veiligheid dan grenscontroles in Nederland.
Maar grenscontroles in Nederland zijn momenteel simpelweg nog niet
mogelijk. Zoals uitgelegd in de beantwoording van vraag 2, 3 en 5 dienen
met het Verenigd Koninkrijk internationale afspraken gemaakt te worden over
de totstandkoming van de juxtaposed controls in Nederland. Daarnaast
dienen met de drie landen ook afspraken gemaakt te worden over overige
zaken als informatie-uitwisseling, de bevoegdheden van de landen en de
samenwerking op het gebied van politie en justitie. In een tijdsgewricht
waarin alle landen vanwege terreurdreiging en migratiestromen belangrijke
waarde hechten aan grenscontroles en beveiliging, moet dit uiteraard
zorgvuldig en in nauw overleg met de betrokken landen en uitvoeringsorganisaties
gebeuren.
Totdat alle internationale afspraken zijn afgerond en de juxtaposed controles
zijn gerealiseerd in Nederland, zal Eurostar rijden van Amsterdam naar
Londen met een overstap in Brussel. Voor de reizigers vanuit Nederland
betekent dit dat zij in Brussel de trein moeten verlaten en door de beveiligingen
paspoortcontroles moeten, om dan hun reis naar Londen te kunnen
vervolgen. Reizigers vanuit Londen naar Nederland gaan in Londen door de
beveiliging- en paspoortcontroles en kunnen tot het eindpunt in Nederland in
de trein blijven zitten.
Bronnenlijst
1 Overeenkomst tussen de regering van het Koninkrijk België, de regering van de Franse
Republiek en de regering van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland,
met betrekking tot het treinverkeer tussen België en het Verenigd Koninkrijk via de vaste
kanaalverbinding; Brussel, 15 december 1993 (UNTS Vol. 2092, I-36320).
2 Bijzondere overeenkomst tussen de regering van het Koninkrijk België, de regering van de
Franse Republiek en de regering van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en NoordIerland
inzake veiligheidsvraagstukken met betrekking tot de treinen tussen België en het
Verenigd Koninkrijk via de vaste kanaalverbinding; Brussel, 15 december 1993 (UNTS Vol. 2093,
I-36323).
3 «Juxtaposed controles» wil zeggen dat reizigers vanuit Nederland richting Engeland na het
passeren van de beveiligingscontrole (uitgevoerd door Eurostar op basis van de eisen aan
beveiliging van de kanaaltunnel) eerst door de Schengen-exit paspoortcontrole (uitgevoerd
door Nederland) en vervolgens door de UK-entry paspoortcontrole (uitgevoerd door het VK)
moeten gaan alvorens zij in de trein kunnen stappen. Voor reizigers vanuit Engeland naar de
Schengenzone betekent het dat zij, na het passeren van de beveiligingscontrole (uitgevoerd
door de vervoerder) door eerst de UK-exit grenscontrole (uitgevoerd door het VK) en
vervolgens door de Schengen-entry grenscontrole (uitgevoerd door Frankrijk) gaan alvorens zij
in de trein kunnen stappen.