1543
Vragen van het lid Van der Linde (VVD) aan de Minister van Financiën over
het bericht «Aandelenbeurzen niet gelukkig met nieuwe handelsregels»
(ingezonden 7 februari 2018).
Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën) (ontvangen 23 maart 2018)
Vraag 1
Bent u bekend met het bericht «Aandelenbeurzen niet gelukkig met nieuwe
handelsregels» uit het Financieele Dagblad van 5 februari 2018?1
Ja.
Vraag 2
Wat is uw appreciatie van dit bericht? Bereiken dezelfde ontevreden geluiden
het ministerie? Wat zijn de ervaringen van de toezichthouder in de (korte) tijd
dat Markets in Financial Instruments Directive II (MiFiD II) nu in werking
getreden is?
De in het Financieele Dagblad (FD) van 5 februari jl. geuite «ontevreden
geluiden» hebben de exploitanten van handelsplatformen gedeeld met de
betrokken Europese en nationale toezichthouders. Deze geluiden zijn ook bij
het ministerie bekend.
Wat betreft de ervaringen van de toezichthouders met de richtlijn markten
voor financiële instrumenten 2014 (MiFID II), die vanaf 3 januari 2018 moet
worden toegepast, kan worden opgemerkt dat zij sinds die datum een
toename van de Europese handelsvolumes hebben waargenomen voor
aandelen die worden verhandeld op transparante handelsplatformen voor
aandelen en door beleggingsondernemingen met systematische interne
afhandeling (SI). Die toename lijkt vooral het gevolg te zijn van een verplaatsing
van de zogenoemde Over-The-Counter (OTC) handel in aandelen, die
voor 3 januari 2018 voor een belangrijk deel op niet-transparante Broker
Crossing Networks plaatsvond, naar transparante plaatsen van uitvoering.2
Deze ervaringen zijn in lijn met de verwachtingen van de Europese wetgever
voorafgaande aan het van toepassing worden van MiFID II.
De «ontevreden geluiden» richten zich met name op de vanaf het begin van
dit jaar toegenomen handel in aandelen door beleggingsondernemingen met
SI. Deze beleggingsondernemingen voeren bilateraal en voor eigen rekening
(met eigen kapitaal) orders van cliënten uit.3 Zij mogen (anders dan multilaterale
handelsplatformen) geen koop- of verkoopintenties van derden bij elkaar
brengen. Vanaf 3 januari jl. geldt voor beleggingsondernemingen met SI de
verplichting om voor aandelen vaste koersen (firm quotes) af te geven. Als
gevolg van die verplichting is er sprake van meer transparantie voor de
handel (pre trade transparency) dan bij de hiervoor bedoelde OTC-handel in
aandelen.
Wat betreft de regels inzake transparantie voor de handel kan verder worden
opgemerkt dat de op de multilaterale «Europese aandelenbeurzen» geldende
voorschriften inzake transparantie voor de handel in belangrijke mate
overeenkomen met de voor beleggingsondernemingen met SI geldende
voorschriften. Een materieel verschil betreft het tick size regime. Beleggingsondernemingen
met SI mogen – kort samengevat – een order of quote op
meer getallen achter de komma beprijzen dan multilaterale handelsplatformen.4
Kleinere tick sizes leiden doorgaans tot kleinere verschillen tussen
bied- en laatprijzen hetgeen tot lagere uitvoeringskosten kan leiden. ESMA is
voornemens om middels een wijziging van de relevante gedelegeerde
verordening de verschillen tussen beide tick size regimes weg te nemen. 5
Vraag 3
Verwacht u dat MiFiD II ertoe zal leiden dat, zoals het artikel stelt, «beleggers
de transparante platforms zullen verlaten voor minder transparante afwikkelsystemen»?
Wat zijn de effecten hiervan? Was deze substitutie bij de
wetsbehandeling al voorzien? Vindt u eveneens dat zo’n overstap tegen de
geest van de wet ingaat? Welke mogelijke stappen kunnen genomen worden
teneinde deze effecten tegen te gaan, en is dit wenselijk?
Nee, naar verwachting zal MiFID II geen omvangrijke verplaatsing van
handelsvolumes van multilaterale handelsplatformen naar bilaterale
afwikkelsystemen (en in het bijzonder beleggingsondernemingen met SI) tot
gevolg hebben. Wel mag worden verwacht dat zowel de handelsvolumes op
die handelsplatformen als die van beleggingsondernemingen met SI zullen
toenemen. Die verwachting is gebaseerd op de in de verordening markten
voor financiële instrumenten (MiFIR) opgenomen handelsverplichting (trading
obligation) voor aandelen. Op basis van die handelsverplichting moeten
aandelen in beginsel op een gereglementeerde markt of een multilaterale
handelsfaciliteit (MTF) of door een beleggingsonderneming met SI worden
verhandeld. Die verplichting zal tot gevolg hebben dat (bilaterale) OTC-handel
in aandelen zal worden verplaatst naar deze transparante plaatsen van
uitvoering. In het hiervoor bedoelde FD-artikel wordt ook op dit door MiFID II
beoogde effect gewezen.
Vraag 4
Is deze overstap naar minder transparante afwikkelsystemen een reactie op
de wetgeving die bedoeld is om geautomatiseerd handelen (High Frequency
Trading) tegen te gaan? Bereikt de wetgeving haar doel dan wel, als
handelaren over kunnen stappen op minder transparante systemen? Bent u
het eens met uw ambtsvoorganger in de nota naar aanleiding van het verslag
(Kamerstuk 34583-6) dat met de huidige wetgeving «een goede balans is
gekozen en dat algoritmische handel niet onnodig wordt beperkt»?
Naar het oordeel van de toezichthouders kan nu nog niet met voldoende
zekerheid worden vastgesteld of, en zo ja, in welke mate het van toepassing
worden van MiFID II heeft geleid tot een verplaatsing van handelsvolumes
van multilaterale handelsplatformen voor aandelen naar (bilaterale) afwikkelsystemen.
Indien een zodanige verplaatsing heeft plaatsgevonden, zou dit
mede veroorzaakt kunnen zijn door het (afwijkende) tick size regime dat moet
worden toegepast door beleggingsondernemingen met SI. Hierbij moet
worden opgemerkt dat als een dergelijke verplaatsing daadwerkelijk heeft
plaatsgevonden, dit effect hoogstwaarschijnlijk van tijdelijke aard is, gezien
de in voorbereiding zijnde wijziging (door ESMA) van de relevante gedelegeerde
verordening die de verschillen tussen de verschillende tick size
regimes moet wegnemen. Daarnaast hebben de toezichthouders vastgesteld
dat een aantal beleggingsondernemingen met SI vooruitlopend hierop het
voor multilaterale handelsplatformen geldende tick size regime reeds
toepassen.
De in de nota naar aanleiding van het verslag bij het wetsvoorstel Wet
implementatie richtlijn markten voor financiële instrumenten 2014 neergelegde
opvatting van mijn ambtsvoorganger dat – kort samengevat – MiFID II
de algoritmische handel in financiële instrumenten niet onnodig beperkt, is
nog steeds van toepassing.6
Vraag 5
Wat is uw reactie op het door de beurskoepel Fese beschreven «ongelijke
speelveld», voortkomend uit het feit dat interne afwikkelsystemen een
uitzonderingspositie in de wet hebben? Kunt u de Kamer op de hoogte
houden van de door de Europese Autoriteit voor Effecten en Markten (ESMA)
gestarte marktconsultatie?
Zoals aangegeven, geldt voor beleggingsondernemingen met SI momenteel
een afwijkend tick size regime. Voor het overige is wat betreft de voorschriften
met betrekking tot transparantie voor handel geen sprake van een
uitzonderingspositie voor dergelijke beleggingsondernemingen. De reden
voor het verschil met betrekking tot de tick size regels is gelegen in het feit
dat deze beleggingsondernemingen voor eigen rekening (met hun eigen
kapitaal) handelen. Met andere woorden: de beleggingsonderneming treedt
steeds als tegenpartij op waardoor hij risico loopt. Dit laatste geldt niet bij
handel in aandelen die op multilaterale handelsplatformen plaatsvindt.
Ondanks deze bijzondere positie van beleggingsondernemingen met SI is
ESMA voornemens hen te verplichten om bij de handel in aandelen hetzelfde
tick size regime toe te passen als dat bij de handel in aandelen op multilaterale
handelsplatformen moet worden toegepast.
Ik zal uw Kamer informeren over de resultaten van de door ESMA uitgevoerde
marktconsultatie van de tick size regels. ESMA zal die resultaten ook
via haar website bekend maken.
Vraag 6
Hoe blijft u de relevante financiële wetgeving, zoals MiFID II, volgen teneinde
mogelijke negatieve effecten vroegtijdig te signaleren en indien nodig tegen
te gaan? Wanneer wordt de werking van de wet geëvalueerd? Wordt er
contact onderhouden met de relevante spelers in het veld?
Vanzelfsprekend worden door het ministerie contacten onderhouden met «de
relevante spelers in het veld» aangezien die contacten behulpzaam kunnen
zijn bij het reeds in een vroegtijdig stadium onderkennen van niet beoogde
effecten van wet- en regelgeving. MiFID II en MiFIR, die zijn verwerkt in de
Wet implementatie richtlijn markten voor financiële instrumenten 2014,
bevatten verschillende evaluatiebepalingen die de Europese Commissie
verplichten om (na raadpleging van ESMA) aan het Europees parlement en
de Europese Raad een rapport of een verslag uit te brengen over de werking
van verschillende onderdelen van die richtlijn en verordening. Zo dient de
Europese Commissie bijvoorbeeld voor 3 maart 2020 een rapport uit te
brengen over de effecten van de in MiFID II opgenomen voorschriften met
betrekking tot algoritmische handel en eveneens voor die datum verslag uit
te brengen over het effect in de praktijk van de in MiFIR opgenomen
voorschriften inzake transparantie voor en na de handel in aandelen.
1 https://fd.nl/beurs/1239871/aandelenbeurzen-niet-gelukkig-met-nieuwe-handelsregels
2 De toename van handelsvolumes in aandelen op transparante plaatsen van uitvoering die
sinds het begin van 2018 kan worden waargenomen, is voor een deel waarschijnlijk ook het
gevolg zijn van een verhoogde volatiliteit op de Europese aandelenmarkten.
3 Het uitvoeren van orders van cliënten door beleggingsondernemingen met SI dient op georganiseerde,
frequente, systematische en aanzienlijke basis plaats te vinden (artikel 4, eerste lid,
onderdeel 20, MiFID II).
4 Zo kan op een gereglementeerde markt of MTF voor een aandeel een quote van bijvoorbeeld
€ 10,00 worden afgegeven terwijl een SI dat aandeel voor € 9,999999 kan beprijzen. 5 Zie Consultation Paper, Amendments to Commission Delegated Regulation (EU) 2017/587 (RTS
1) van 9 November 2017 (ESMA70-156-275).
6 Kamerstuk 34 583, nr. 6, blz. 14.