2018Z01127
Antwoorden op de schriftelijke vragen van het lid Westerveld (GroenLinks) van
de Tweede Kamer der Staten-Generaal aan de ministers voor Basis- en Voortgezet
Onderwijs en Media en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de
mogelijkheden van mensen met een visuele of auditieve beperking om tvprogramma's
te bekijken en zorgwebsites te bezoeken (ingezonden d.d. 25 januari
2018).
Vraag 1
Heeft u kennisgenomen van het item ‘Blind of slechtziend TV ‘kijken’: hoe gaat
dat?’ op EenVandaag?1
Ja.
Vraag 2
Is het waar, zoals in het tv-fragment wordt aangegeven, dat er in 2018 geen
televisieprogramma’s met audiodescriptie worden aangeboden op de NPO? Zo ja,
waarom? Zo nee, wat is het aanbod van audiodescriptie?
Nee, dat is niet waar. Audiodescriptie wordt door de NPO ook in 2018 ingezet om
televisieprogramma’s toegankelijk te maken voor blinden en slechtzienden.
Volgens informatie van de NPO zijn de volgende activiteiten op het gebied van
audiodescriptie gepland:
- Net als in 2017 zullen er 3 series van audiodescriptie worden voorzien: 2
dramaseries waaronder Flikken Maastricht (10 afleveringen) en een nog
nader te bepalen derde serie later in 2018. De NPO heeft hierover op 27
februari jl. een persbericht doen uitgaan (https://pers.npo.nl/npo-gaat-doormet-audiodescriptie-voor-blinden-en-slechtzienden/).
- Vanaf 14 februari 2018 gaat 6 weken achtereen een Telefilm in première die
wordt voorzien van audiodescriptie. Die 6 Telefilms zijn: Het hart van Hadiah
Tromp, Get lost, Lost and Found, Gelukszoekers, Gewoon Vrienden en Billy.
- Het Co-productiefonds Binnenlandse Omroep (CoBo) is momenteel in
samenwerking met het Filmfonds bezig om 2 documentaires van
audiodescriptie te voorzien.
- 16 speelfilms, die worden gecoproduceerd samen met Filmfonds en bij de
NPO worden uitgezonden worden voorzien van audiodescriptie. Op dit
moment zijn daarvan 14 titels bekend: Uilenbal, Meesterspion, Tonio, De
Held, Kappen, Storm, Letters van vuur, Toen mijn vader een struik werd, Het
verlangen, Hotel de grote L, Bram Fischer, Monk, Quality Time en
Verdwijnen.
- Dramaproducties die worden geproduceerd vanuit het NPO-fonds zullen ook
van audiodescriptie worden voorzien. Het gaat hierbij om 15 tot 20 uur
dramaproducties vanaf 2019.
Vraag 3
Herinnert u zich dat u de eerder voorgestelde motie om een stappenplan op te
stellen om programma’s van de NPO toegankelijk te maken voor mensen met een
visuele of auditieve beperking2
heeft ontraden met als reden: "Er gebeurt echt al
heel veel. Men is ook volop bezig met wat in de motie wordt gevraagd. Ik wil het
laten liggen op de plek waar men ermee bezig is"?3 Hoe verhoudt uw reactie zich
tot deze uitzending van EenVandaag?
Om volwaardig deel te kunnen nemen aan de samenleving, moet iedereen in
Nederland toegang hebben tot televisieprogramma’s. Dat geldt zeker ook voor de
kwetsbare groepen, zoals de visueel- en auditief gehandicapten.
De NPO verricht verschillende activiteiten om programma’s toegankelijk te maken
voor mensen met een visuele of auditieve beperking. Naast de ondertiteling van
programma’s voor doven en slechthorenden worden dagelijks NOSochtendjournaals
voorzien van gebarentolken. Uit informatie van de NPO blijkt
verder dat de NPO al jaren koploper is op het gebied van gesproken ondertiteling.
Dankzij dit door de NPO ontwikkeld systeem hebben met name blinden en
slechtzienden toegang tot allerlei buitenlandse producties die de NPO aanbiedt.
Deze buitenlandse producties worden door de NPO van een Nederlandse vertaling
voorzien door middel van geschreven ondertiteling. De NPO biedt 100% van deze
vertaalondertiteling op NPO1, 2, 3 aan in gesproken ondertiteling.
De NPO levert ook de signalen voor gesproken ondertiteling aan externe partijen.
Deze externe partijen hebben een voorziening (handzaam kastje) bij blinden en
slechtzienden thuis staan zodat de gesproken ondertiteling ook hoorbaar gemaakt
kan worden. Hiermee kunnen dan zowel de live kanalen als NPO Start
programma’s gevolgd worden.
De NPO heeft een groot deel van het aanbod toegankelijk gemaakt voor blinden
en slechtzienden via gesproken ondertiteling. De NPO werkt ook actief aan de
inzet van audiodescriptie. Zie ook het antwoord op vraag 2.
In 2016 ging het om 6 Telefilms, Boer Zoekt Vrouw kick-off (in samenwerking met
de Vereniging Bartiméus Sonneheerdt; hierna aangeduid als VBS), de
jeugddramaserie Alleen op de wereld (20 afleveringen in samenwerking met VBS)
en de dramaserie Tessa (8 afleveringen). In 2017 ging het wederom om 6 Telefilms
en daarnaast om Boer Zoekt Vrouw Internationaal (een samenwerking tussen
KRO/NCRV en VBS) en de series Penoza (10 afleveringen), Flikken Rotterdam (10
afleveringen) en Circus Noël (20 afleveringen).
4
Hoe staat het nu met de techniek en met het onderzoek naar aanleiding
van eerdere beantwoording van de Kamervragen, waarin is aangegeven dat
technische mogelijkheden wat betreft audiodescriptie voor de publieke omroep
aanwezig zijn, maar dat eerst moest worden onderzocht hoe de techniek ervaren
werd?4
Volgens informatie van de NPO is de pilotfase voor audiodescriptie bij de NPO
afgerond. Momenteel wordt de audiodescriptie van de NPO aan de blinde en
slechtziende gebruikers thuis aangeboden via een app (de zogenoemde Earcatch).
Bij de ontwikkeling en totstandkoming van deze app zijn voortdurend blinde en
slechtziende gebruikers betrokken geweest. De NPO heeft een indicatief
onderzoek onder 26 gebruikers van deze app uitgevoerd. Daaruit blijkt dat de
waardering voor audiodescriptie groot is. Zo krijgt de audiodescriptie bij de series
Penoza en Flikken Rotterdam, die in 2017 werden uitgezonden, hoge
rapportcijfers. Ook blijkt de techniek van deze app goed te werken. De
programma’s die door de NPO met audiodescriptie worden aangeboden zijn nu
dus goed toegankelijk voor de visueel beperkte kijker. De NPO blijft verder werken
aan een optimale technische inrichting van de audiodescriptie-keten.
Een relevant gegeven hierbij is volgens de NPO dat het produceren van
audiodescriptie intensief en kostbaar mensenwerk is en zal blijven, ondanks
technologische vernieuwingen. Er zijn minimaal vier experts bij betrokken, te
weten: een schrijver, een regisseur, een stemacteur en een editor. De kosten van
het produceren van audiodescriptie zijn volgens informatie van de NPO tien keer
zo hoog als de kosten voor het maken van ondertiteling. Een programma voorzien
van audiodescriptie kost ca. € 3.500 per uitgezonden uur (ca. € 60 per minuut
programma). Dit omvat onder andere het maken van het script, het inspreken van
de teksten en de techniek. De overige kosten zijn voor de opname en mixage.
5
Heeft u tevens kennisgenomen van het artikel ‘Vrijwel alle zorgsites schieten
tekort voor blinden en doven’?5
Ja.
6
Deelt u de mening dat websites van zorginstellingen toegankelijk moeten zijn voor
alle burgers, ongeacht of zij een visuele of auditieve beperking hebben? Zo ja, wat
gaat u eraan doen om deze toegankelijkheid te waarborgen?
Ja, de minister van VWS deelt de mening dat websites van zorginstellingen
toegankelijk moeten zijn voor alle burgers, ongeacht of zij een visuele of auditieve
beperking hebben. Zoals onlangs aangegeven in het debat over toegankelijkheid
van de samenleving voor gehandicapten (31 januari jl.), gaat de minister van VWS
met de zorgsector het gesprek aan om de toegankelijkheid van de communicatie
in de zorg te verbeteren. Dit zal worden meegenomen in het programma voor het
VN Verdrag voor de rechten van de mensen met een beperking (VN Verdrag) dat
de minister van VWS in mei van dit jaar aan de Kamer zal sturen.
7
Deelt u de mening dat zorginstellingen snel actie moeten ondernemen om hun
websites bruikbaar te maken voor mensen met een beperking, aangezien zij hier
sinds een jaar geleden wettelijk toe zijn verplicht? Zo ja, hoe gaat u deze
zorginstellingen stimuleren om dit te regelen? Zo nee, waarom niet?
De Wet gelijke behandeling op grond van handicap en chronische ziekte is ook van
toepassing op digitale goederen en diensten. Dit houdt in dat aanbieders van
goederen en diensten gehouden zijn om doeltreffende aanpassingen te verrichten
(artikel 2) en geleidelijk toe te werken naar algemene toegankelijkheid (artikel 2a),
mits dit geen onevenredige belasting vormt. Hoewel deze wet ook digitale
toegankelijkheid omvat, geeft de wet partijen in de zorgsector niet direct concrete
en toepasbare handvatten om aan digitale toegankelijkheid te werken. Het
onderzoek dat nu verricht is, biedt deze handvatten wel en is daardoor een goed
aanknopingspunt voor vervolgstappen in de sector. Digitale toegankelijkheid zal
een onderdeel zijn van het implementatieprogramma voor het VN Verdrag, door
partijen in de zorgsector te stimuleren om te werken aan digitale toegankelijkheid,
bijvoorbeeld aan de hand van het stappenplan toegankelijkheid:
https://www.digitoegankelijk.nl/onderwerpen/stappenplan-toegankelijkheid)
8
Houdt u in de gaten of patiënten met een beperking voldoende toegang hebben
tot websites van zorginstellingen? Zo ja, hoe? Zo nee, waarom niet?
Het wegnemen van drempels die mensen kunnen belemmeren in het meedoen in
de samenleving, waaronder ontoegankelijke websites, is geen opdracht die met
een landelijke druk op de knop in Den Haag kan worden uitgevoerd. De
implementatie van het VN Verdrag is een opdracht aan iedereen. En iedereen kan
daarin daadwerkelijk een rol nemen. Dat geldt ook in het kader van digitale
toegankelijkheid van websites van zorginstellingen. Dat betekent dat
zorginstellingen hierin zelf een verantwoordelijkheid hebben. Zij kunnen
bijvoorbeeld een toegankelijkheidsverklaring op een openbaar deel van de
website zetten, zodat bezoekers kunnen zien of de desbetreffende instelling
voldoende doet aan digitale toegankelijkheid. Vanuit het
implementatieprogramma voor het VN Verdrag wordt de samenwerking opgezocht
met partijen in de zorgsector die een voorlopersrol willen vervullen. De minister
van VWS heeft geen zicht op welke websites al dan niet voldoende toegankelijk
zijn en kan dan ook niet in de gaten houden of patiënten met een beperking
voldoende toegang hebben tot websites van zorginstellingen.
9
Deelt u de mening dat gezien de ontwikkeling dat mensen zorg meer digitaal
moeten regelen, de toegankelijkheid van de digitale zorgomgeving voldoende
moet zijn? Hoe gaat u ervoor zorgen dat deze beide processen – zorg meer
digitaal en toegankelijkheid van zorgwebsites – gelijkmatig verlopen?
11
Hoe vindt u dat deze ontoegankelijkheid van zorgwebsites in verhouding staat met
de implementatie van het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een
handicap, met name artikel 30b? Deelt u de mening dat het volledig toegankelijk
maken van zorgwebsites voor mensen met een visuele of auditieve beperking in
lijn met het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap
mogelijk moet worden gemaakt?
Antwoorden 9 en 11
In vraag 11 wordt verwezen naar artikel 30, eerste lid, onderdeel b, van het VN
Verdrag. Hierin wordt onder andere bepaald dat Staten passende maatregelen
moeten nemen om te waarborgen dat personen met een handicap toegang
hebben tot televisieprogramma’s en films in toegankelijke vorm. Op wat er op dat
terrein gebeurt, ben ik ingegaan in de antwoorden op de vragen 1 tot en met 4.
Artikel 9 van het VN Verdrag roept Staten op passende maatregelen te nemen op
het terrein van toegankelijkheid, onder ander op het gebied informatie en
communicatie. Digitale toegankelijk is een belangrijk onderwerp in het kader van
het VN Verdrag, omdat het van belang is dat, in de toenemende digitalisering van
de maatschappij, ook mensen met een beperking gebruik kunnen maken van
websites, portals en apps. Het ministerie van VWS gaat graag samen met de
sector aan de slag met de aanbevelingen uit het rapport dat de Stichting
Accessibility op 23 januari jl. heeft uitgebracht over de digitale toegankelijkheid
van de zorg, om ervoor te zorgen dat deze digitale toegankelijkheid verbetert.
Digitale toegankelijkheid zal een onderdeel zijn van het implementatieprogramma
voor het VN Verdrag.
10
Hoe staat het met de toegankelijkheid voor blinden van de besloten delen van
zorgwebsites?
In het onderzoek van de Stichting Accessibility is alleen het openbare deel van de
websites onderzocht, aangezien het besloten deel waar patiënten hun eigen zaken
kunnen regelen niet open staat voor anderen. Er wordt aangegeven niet de indruk
te hebben dat dat veel beter is. Ook voor het besloten deel geldt dat de minister
van VWS met de zorgsector het gesprek aan gaat om de toegankelijkheid van de
communicatie in de zorg te verbeteren, denk bijvoorbeeld aan patiëntenportalen
van zorgaanbieders, e-health-platforms en persoonlijke gezondheidsomgeving.
1
https://eenvandaag.avrotros.nl/item/blind-of-slechtziend-tv-kijken-hoe-gaat-dat/
2
34 775 VIII, nr. 38
3
34 775 VIII, nr. 107
4
Vergaderjaar 2015–2016, Aanhangsel 151602928
5
https://nos.nl/artikel/2213251-vrijwel-alle-zorgsites-schieten-tekort-voor-blinden-en-doven.html