Antwoorden op Kamervragen van het Kamerlid Hijink (SP) over de belangen tussen
zorgverzekeraars en kwaliteitsinstituten . (ingezonden 16 februari 2018)
(2018Z02769)
1
Bent u bekend met de column Kosten-batenanalyse in Arts- en Auto d.d. 12
februari 2018?
Ja.
2
Kunt u een overzicht geven van hoeveel kwaliteitsregistratie- en accreditatieinstituten
er op dit moment werkzaam zijn in de zorg? Zo nee, bent u bereid dit te
onderzoeken?
Het RIVM onderhoudt in opdracht van het ministerie van VWS zorggegevens.nl.
Hierin wordt een actueel overzicht gegeven van bronnen, waaronder
kwaliteitsregisters, die gebruikt worden in de zorg. Per bron wordt geregistreerd:
het doel, wie het financiert en waar de gegevens voor gebruikt worden. Een
overzicht van de kwaliteitsregisters is te vinden op: Kwaliteitsregisters in
zorggevens.nl1
.
Zorginstituut Nederland houdt op kiesBeter.nl een overzicht bij van alle
keurmerken – waaronder ook accreditaties - in de zorg:
https://www.kiesbeter.nl/artikelen/zorgthemas/keurmerken-in-de-zorg/index.
3
Kunt u een overzicht geven van het totaal aan kosten van externe accreditaties en
kwaliteitsprogramma’s in de zorg? Zo nee, bent u bereid dit te onderzoeken? Kunt
u uw overweging toelichten?
Kosten die ziekenhuizen hiervoor maken vallen onder hun eigen bedrijfsvoering.
De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen heeft in 2015 onderzoek laten doen
naar de kosten van kwaliteitsmetingen. In het in de voetnoot genoemde rapport
worden de totale kosten voor kwaliteitsmetingen – inclusief kwaliteitsregistraties
en keurmerken - geraamd tussen de € 658.000 en € 1.281.000 per ziekenhuis per
jaar.
4
Bent u ermee bekend dat Dutch Institute for Clinical Auditing (DICA), dat zichzelf
‘het onafhankelijke instituut dat klinische registraties verricht’ noemt, in 2017 en
2018 volledig gefinancierd wordt door Zorgverzekeraars Nederland (ZN)?
Ja.
5
Vindt u het ook vreemd dat zorgverzekeraars zorg inkopen op basis van kwaliteit
en dan zelf de kwaliteitsregistraties betalen? Kunt u dit toelichten?
Zorgverzekeraars worden geacht bij de zorginkoop rekening te houden met de
kwaliteit van de gecontracteerde zorg. Net als steeds meer organisaties en
beroepsgroepen zijn de zorgverzekeraars van mening dat het meten van kwaliteit
van zorg onderdeel dient uit te maken van de reguliere zorg. Zorgverzekeraars
hebben de financiering van DICA van de ziekenhuizen overgenomen, zodat de
continuïteit is gewaarborgd. Dat zorgverzekeraars voorzien in de randvoorwaarden
om tot deze informatie te komen is niet vreemd.
6
Wat betekent de sterke afhankelijkheidsrelatie tussen zorgverzekeraars en een
kwaliteitsinstituut voor de onafhankelijkheid van de registraties? Kunt u dit
toelichten?
DICA is een onafhankelijke organisatie, waarbij het bestuur bestaat uit
vertegenwoordigers van de beroepsverenigingen die bij de registraties betrokken
zijn. Zorgverzekeraars hebben geen bestuurlijke betrokkenheid bij
kwaliteitsregistraties zoals DICA of invloed op de inhoud van de registraties.
Kwaliteitsindicatoren uit DICA registraties die bedoeld zijn voor publieksinformatie
en/of zorginkoop worden tripartiet ingediend voor de Transparantiekalender van
Zorginstituut Nederland. De onafhankelijkheid van deze indicatoren is
gewaarborgd doordat zowel medisch specialisten, als ziekenhuizen,
patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars deze indicatoren onderschrijven.
Zorginstituut Nederland ziet hierop toe.
7
Welke rol spelen de DICA kwaliteitsregistraties bij de inkoop van zorg door
zorgverzekeraars?
Zorgverzekeraars kopen zorg in bij zorgaanbieders op basis van prijs en kwaliteit.
Om inzicht te krijgen in de kwaliteit van de geleverde zorg maken
zorgverzekeraars gebruik van kwaliteitsindicatoren en normen. De informatie over
de kwaliteit van behandelingen wordt verzameld via kwaliteitsregistraties
(waaronder DICA) en op deze manier dragen kwaliteitsregistraties bij aan het
verbeteren van de zorgverlening.
8
Kunt u aangeven welke andere kwaliteits- en accreditatie-instituten in de zorg
worden gefinancierd door zorgverzekeraars? Zo nee, bent u bereid dit te
onderzoeken? Kunt u dit toelichten?
Kwaliteits- en accreditatie-instituten hebben een belangrijke rol in het
verbeteren van de kwaliteit van de zorg. Indirect zijn de kosten voor
kwaliteits- en accreditatie-instituten opgenomen in de tarieven van
zorgproducten. Ik heb geen zicht op andere instituten in de zorg die direct
of indirect gefinancierd worden door zorgverzekeraars en ik ben ook niet
voornemens dit verder te onderzoeken.
9
Welke bestaande accreditatie- en kwaliteitsinstituten in de zorg worden
gesubsidieerd door de overheid?
VWS subsidieert het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL).
10
Is er een verschil in uitkomst tussen kwaliteitsmetingen die worden gesubsidieerd
door de overheid, zoals die van het Integraal Kanker Centrum Nederland (IKNL) en
de DICA, gefinancierd door zorgverzekeraars? Kunt u dit toelichten?
Verschillen in definities en rekenregels ten behoeve van berekeningen kunnen voor
verschillen in uitkomsten zorgen. Zowel DICA als het IKNL vinden dit een niet
wenselijke situatie. IKNL en DICA werken samen aan een oplossing hiervoor.
Overigens worden steeds meer aanleveringen geautomatiseerd en verdwijnen
daarmee steeds meer fouten ontstaan door handmatige invoer.
11
Heeft u inzicht op het effect van kwaliteitsregistraties op de daadwerkelijke
kwaliteit van de zorg?
Ik heb kennis genomen van vele publicaties waarin de positieve bijdrage van
kwaliteitsregistraties op de kwaliteit van de zorg wordt onderbouwd. De Federatie
Medisch Specialisten laat desgevraagd weten: “Kwaliteitsregistraties leveren, in
combinatie met een systeem van feedback en audit door de beroepsgroep,
aantoonbaar betere zorg op. Een aantal voorbeelden. Zo heeft kwaliteitsregistratie
geleid tot 55 procent minder sterfte na maagkankeroperaties, een afname van de
sterfte bij darmkanker met 52 procent en een afname van complicaties na een
acute aneurysma chirurgie van 16 procent. Het delen van data vanuit de
kwaliteitsregistratie door de Nederlandse hartcentra heeft geleid tot halvering van
de sterfte binnen 120 dagen na een operatieve aortaklepvervanging: van 3,4
procent naar 1,7 procent. Ook bij klepvervanging via een katheter via de lies, is de
sterfte gehalveerd. Registratie van orthopedische implantaten heeft ertoe geleid
dat de Nederlandse orthopeden kunnen vaststellen welke implantaten écht goed
presteren waardoor er minder heroperaties nodig zijn. De resultaten van de
kwaliteitsregistraties worden jaarlijks gepubliceerd in wetenschappelijke
tijdschriften en de jaarrapportages van de registraties. Voor wetenschappelijke
verenigingen en medisch specialisten vormen, zoals hierboven beschreven, de
kwaliteitsregistraties een belangrijk onderdeel van hun kwaliteitssysteem.
12
Bent u het ermee eens dat er een einde moet komen aan de wildgroei van
accreditatie- en kwaliteitsinstituties? Kunt u dit toelichten?
Het meten van kwaliteit van zorg is belangrijk. Zowel voor zorgprofessionals zelf,
(zodat zij zichzelf kunnen blijven verbeteren) als voor de patiënt die met deze
informatie goed geïnformeerd kan kiezen voor een bepaalde behandelaar of
behandeling. Zoals in de column Kosten-batenanalyse in Arts- en Auto d.d. 12
februari 2018 wordt gezegd, is registratie een onderdeel van het zorgvak. Als deze
informatie gestructureerd en gestandaardiseerd wordt geregistreerd, maakt het
eigenlijk niet uit hoeveel analyses daarop worden losgelaten; het zal de
registratielast niet opvoeren.
Wat ik belangrijk vind, is dat er voldoende betrouwbare informatie is voor het leren
en verbeteren in de zorg, zodat patiënten er door betere uitkomsten baat bij
hebben. Registraties moeten dus zin hebben vanuit de inhoud van het vak en voor
het goede gesprek in de spreekkamer. De administratie, die daar onvermijdelijk
mee samengaat, moet proportioneel is. De ervaring leert dat door professionals als
zinnig ervaren registraties veel minder worden gezien als administratieve last. Ik
neem dit mee in mijn toezegging2
om in het voorjaar de Tweede Kamer nader te
informeren over mijn programma voor het gebruiken van uitkomsten om de
kwaliteit van leven van patiënten te verbeteren.
1 Zorggegevens.nl laat ook zien hoeveel patiëntregistraties er zijn en hoeveel registraties
metingen en indicatoren bevatten. In een eerder onderzoek in opdracht van de Nederlandse
Vereniging van ziekenhuizen ( https://www.nvz-ziekenhuizen.nl/_library/31906) wordt
gesproken over 45 kwaliteitsregistraties. Er is geen eenduidige definitie van
kwaliteitsregistraties.
2 TK 31765-293