Vragen van de leden Van Oosten en Arno Rutte (VVD) aan de ministers
van Justitie en Veiligheid en voor Rechtsbescherming over het bericht
'Lage straf door trage rechtsgang'. (ingezonden 28 december 2017, )
2017Z18973
1
Heeft u vandaag ook het artikel 'Lage straf door trage
rechtsgang' gelezen? 1)
Ja
2
Bent u ook zeer ontstemd over de berichtgeving dat een groot aantal
veroordeelden van soms ernstige (zeden)zaken korting op de straf
hebben gekregen omdat de zaak te lang op zich liet wachten? Klopt de
berichtgeving? Is het inderdaad waar dat tientallen verdachten van
(zeer) ernstige zaken en honderden verdachten die zich voor de kanton-,
politierechter moesten verantwoorden korting in de duur van straf
hebben gekregen, omdat de behandeling van de zaak te lang op zich liet
wachten? Wat vindt u hiervan?
De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de redelijkheid van de duur van een strafzaak
afhankelijk is van de ingewikkeldheid van de zaak, de invloed van de verdachte
en/of zijn raadsman op het procesverloop en de wijze waarop de zaak door de
bevoegde autoriteiten is behandeld.1
Indien de behandelingsduur de redelijke
termijn van artikel 6 EVRM overschrijdt, kan dit leiden tot strafvermindering.
Strafvermindering als gevolg van tijdsverloop is echter geen automatisme.
Zoals het Dagblad van het Noorden heeft bericht zijn in zaken lagere straffen
opgelegd door vertraging bij de behandeling van de zaken door OM en rechtbank.
Deze vertraging wordt veroorzaakt door zowel gebrek aan zittingscapaciteit als
capaciteitsgebrek bij andere bij de strafrechtspleging betrokken instanties. Ik deel
de negatieve gevoelens hierover.
De rechtbank en het OM houden geen registratie bij van overschrijdingen van de
redelijke termijn en welke gevolgen daaraan zijn verbonden. Over het aantal
zaken heb ik dan ook geen informatie.
3
Wat verklaart het trage verloop van deze strafzaken? Welke stappen gaat
u ondernemen om dit te veranderen? Hoe gaat u voorkomen dat soms
meer dan twee jaar verstrijkt tussen de aanhouding van de verdachte en
de veroordeling? Hoe valt dit uit te leggen aan het slachtoffer of de
samenleving?
7
Hoe valt een korting op de straf te rechtvaardigen richting slachtoffers?
Welke rechtvaardiging bestaat er om op basis van traag verloop van
eenstrafzaak een lagere straf op te leggen? Welke inzet mag de Kamer
van uw zijde verwachten om dit tegen te gaan?
Antwoord 3 en 7
Vertraging in het verloop van strafzaken kan meerdere oorzaken hebben. Te
denken valt aan onderzoekwensen van de verdediging die worden gehonoreerd,
onderzoek dat laat op gang komt in verband met forensische bevindingen,
rapportages die niet tijdig voltooid zijn. Een tekort aan rechters kan ook een
oorzaak zijn.
Het is van groot belang voor de geloofwaardigheid van de strafrechtketen dat
slachtoffers en daders snel en adequaat duidelijkheid krijgen over de uitkomst
van de strafzaak en de samenleving kan vertrouwen op de rechtvaardigheid en
voorspelbaarheid van de strafrechtspleging. Er lopen diverse trajecten binnen de
strafrechtketen die (mede) tot doel hebben om de doorlooptijden te verkorten.
Een aantal hiervan is toegelicht in de brief van mijn ambtsvoorganger aan uw
Kamer van 16 december 2016.2 Daarnaast heeft het Bestuurlijk Ketenberaad
(BKB) van de strafrechtketen het initiatief genomen voor een maatschappelijk
ambitietraject. 3
In het kader van dit traject heeft het BKB besloten om (onder
meer) de prioriteit te leggen bij het – ook in het regeerakkoord benoemde –
thema doorlooptijden. Wij informeren uw Kamer nader over de aanpak in de
eerste helft van 2018.
Bij het OM zijn en worden maatregelen getroffen om de doorlooptijden te
verkorten. Allereerst kan gewezen worden op de werkwijze ZSM, waarbij een
groot deel van de zaken snel wordt beoordeeld en, indien mogelijk, afgedaan. Als
de zaak zich daarvoor leent, wordt daarbij meer en meer gebruik gemaakt van
een OM-strafbeschikking.
De oprichting van de Verkeerstoren (waarin ZM en OM samenwerken) moet
bewerkstelligen dat bij zaken die wel op zitting worden aangebracht een betere
afstemming van de beschikbare zittingscapaciteit en een juiste en tijdige
appointering, met een volledig procesdossier, wordt gerealiseerd.
Daarnaast wordt bij het OM de komende tijd intensief ingezet op versterking van
het logistiek management, dat is gericht op een betere monitoring en sturing van
zaken. Hiervoor is inmiddels extra personeel aangenomen.
Het OM en de rechtbank zijn in gesprek over mogelijkheden om de doorlooptijden
zo kort mogelijk te houden en over uitbreiding van het aantal zittingen.
4
Wat is uw reactie op de opmerking in het artikel dat onderzoeken forse
vertraging oplopen doordat vereiste rapportages van derden niet op tijd
klaar zouden zijn? Is dat een structureel vraagstuk bij strafzaken? Zo ja,
hoe is dat te verklaren? Welke organisaties spelen hierbij een rol? Wat
kunt cq. gaat u daar aan doen?
Eén van de oorzaken van vertraging kan zijn dat rapportages van andere bij de
strafrechtspleging betrokken instellingen (zoals reclasseringsinstellingen, NFI of
NIFP) niet op tijd gereed zijn. Dit punt maakt onderdeel uit van de in het antwoord
op de vragen 3 en 7 aangeven trajecten binnen de strafrechtsketen die als doel
hebben de doorlooptijden te verkorten. In de Verkeerstoren zorgen OM en ZM
ervoor dat zaken niet incompleet op zitting worden gebracht, zodat er geen
verdere vertraging optreedt.
5
In hoeverre speelt het gestelde tekort aan strafrechters bij de
noordelijke rechtbanken een rol in het trage verloop van strafzaken? Is
dit een specifiek aandachtspunt voor de noordelijke rechtbanken of
speelt dit in het hele land? Hoe pakt u dit aan? Is het eventueel mogelijk
rechters van elders in het land tijdelijk in te zetten om achterstanden
weg te werken? Zo nee, waarom niet?
Bij de Rechtspraak leidt de landelijke, geleidelijke invoering van professionele
standaarden tot capaciteitsuitbreiding.4 De rechters die worden geworven, komen
bovenop de reguliere sterkte. Bij de rechtbank Noord-Nederland is sprake van een
tijdelijk tekort. De rechtbank leidt nieuwe rechters op, oplopend tot twintig
halverwege 2018. Daarnaast neemt de rechtbank efficiëntiemaatregelen, bijv.
door - als proef - de raadkamers gevangenhouding op de locaties Groningen en
Assen samen te brengen op één locatie. Met deze maatregel wordt capaciteit
vrijgespeeld waardoor meer zittingen gepland kunnen worden.
De Wet op de rechterlijke organisatie biedt mogelijkheden om rechters uit een
ander arrondissement bijstand te laten verlenen aan een rechtbank en strafzaken
bij een tijdelijk gebrek aan voldoende zittingscapaciteit te verwijzen naar een
andere rechtbank. Ik bespreek de noodzaak daarvan en mogelijkheden daartoe
met de Raad voor de rechtspraak.
6
Wat is uw reactie op de opmerking van de persofficier van justitie dat
naarmate het verloop van de strafzaak langer duurt, de behoefte om
te vergelden afneemt?
De inzet is erop gericht dat de berechting van een zaak zo snel mogelijk na het
delict plaatsvindt zonder daarbij tekort te doen aan eisen van zorgvuldigheid van
een eerlijk strafproces. Het OM heeft ons laten weten dat de persofficier tot
uitdrukking heeft willen brengen dat wanneer door allerlei omstandigheden de
berechting pas veel later plaatsvindt en er geruime tijd ligt tussen het plegen van
het delict en de bestraffing, deze omstandigheid de officier van justitie en de
rechter aanleiding kan geven om met het tijdsverloop rekening te houden bij het
formuleren van de strafeis en het toemeten van de straf. Dit is ook de lijn van de
genoemde jurisprudentie van de Hoge Raad inzake de redelijke termijn.