Beantwoording vragen over het bericht dat jagers in 2018 wasberen
mogen afschieten
1
Kent u het bericht 'Jagers mogen ongewenste wasberen vanaf volgend jaar
afschieten'? 1
Ja.
2
Kunt u aangeven op basis van welk onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek de
kwalificatie 'ongewenst' berust?
De wasbeer is, na een Europese wetenschappelijke risicobeoordeling, geplaatst op
de door de Europese Commissie vastgestelde Unielijst2
voor invasieve uitheemse
soorten. Sinds 3 augustus 2016 geldt een Europees verbod op bezit, handel,
kweek, transport en import van de wasbeer. Daarnaast geldt voor lidstaten van de
Europese Unie de plicht om maatregelen te nemen tegen in de natuur aanwezige
populaties. De wasbeer was onder de toenmalige Flora- en faunawet in de
Regeling beheer en schadebestrijding dieren reeds aangewezen als diersoort ten
aanzien waarvan gedeputeerde staten van provincies konden besluiten de stand
te beperken ter voorkoming van schade aan de landbouw of flora en fauna en in
het belang van de volksgezondheid of de openbare veiligheid. Wasberen kunnen
een nadelig effect hebben op de biodiversiteit; niet alleen grondgebonden soorten
zoals hagedissen en insecten worden gegeten, maar omdat wasberen goede
klimmers zijn lopen ook nesten van (zang)vogels een risico. Vooral voor bedreigde
soorten kan predatie een rol van betekenis spelen. Daarnaast kunnen wasberen
schade veroorzaken aan de landbouw, en kunnen zij drager zijn van voor mensen
en dieren schadelijke parasieten.
3
Waarom krijgen jagers een vrijbrief om de kwalificatie ‘ongewenst’ naar eigen
inzicht in te vullen en te hanteren?
De Europese Unie bepaalt op grond van wetenschappelijke risico-analyses samen
met de Lidstaten welke uitheemse soorten als invasief worden bestempeld en dus
ongewenst zijn. De Lidstaten bepalen vervolgens hoe deze soorten bestreden
worden, waarbij afschot één van de beheersmaatregelen kan zijn.
Faunabeheereenheid Gelderland en de provincie Gelderland zijn hierover in
gesprek. Van een vrijbrief voor jagers is geen sprake.
4
Kunt u onderbouwen welke grote problemen te verwachten zijn wanneer de
wasbeer, waarvan er naar schatting hooguit twintig rondlopen in de regio
Gelderland, niet bejaagd wordt in relatie tot het feit dat er in Duitsland miljoenen
wasberen leven?
Ervaring leert dat bestrijding van invasieve exoten met name effectief is in een
vroeg stadium van vestiging wanneer er nog weinig exemplaren aanwezig zijn. Uit
onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Voedsel en
Warenautoriteit3
kan worden opgemaakt dat na vestiging van een populatie de
aantallen wasberen sterk kunnen toenemen. In het antwoord op vraag 2 ben ik
ingegaan op de nadelige effecten die wasberen kunnen hebben op de
biodiversiteit.
5
Kunt u aangeven op welk onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek de gedachte
gebaseerd is dat de populatie wasberen in Nederland gedecimeerd of zelfs tot nul
zou kunnen worden teruggebracht via afschot?
In mijn antwoord op vraag 3 heb ik aangegeven dat de Europese Verordening
invasieve uitheemse soorten de lidstaten verplicht om uitroeiings-, beheers- en
herstelmaatregelen te treffen voor soorten die op de Unielijst zijn geplaatst.
De provincie Gelderland en de Faunabeheereenheid, waarin naast jagers ook
natuurbeschermers, grondeigenaren en landbouwers zijn vertegenwoordigd, zijn
thans in gesprek om een plan van aanpak voor de wasberen die in Gelderland
voorkomen, op te stellen, waarmee invulling wordt gegeven aan de Europese
verplichting.
6
Waarom zou vrij verkeer binnen de Europese Unie zich moeten beperken tot
personen en goederen en niet gelden voor dieren?
Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) verbiedt
belemmeringen van het vrije verkeer van personen, diensten, goederen en
kapitaal. Deze vier vrijheden zijn naar hun aard niet van toepassing op in het wild
levende dieren.
7
Hoe beoordeelt u het voorgenomen afschotbeleid ten aanzien van wasberen in
relatie tot andere vanuit het buitenland komende dieren zoals de wolf?
De wasbeer is een soort die niet van nature voorkomt in Europa, en is opgenomen
op de Europese Unielijst van invasieve uitheemse soorten.
De wolf is een soort die van nature voorkomt in Europa, en die beschermd is uit
hoofde van opname op bijlage II en IV van de Habitatrichtlijn 92/43/EEG.
Ik zie dat als twee verschillende situaties.
8
Bent u bereid met de provincie Gelderland in overleg te treden teneinde het
afschot van wasberen te voorkomen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn
en wijze?
Ik ben als minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit de bevoegde
instantie om de verordening uit te voeren en belast met de uitvoering van de
uitroeiings-, beheers- en herstelmaatregelen. Thans is een wijziging van de
Regeling natuurbescherming in voorbereiding waarmee, met instemming van
gedeputeerde staten van de provincies, de provincies worden belast met de
uitvoering van uitroeiings-, beheers- en herstelmaatregelen ten aanzien van
invasieve uitheemse soorten op hun provinciale grondgebied.
Zodra de Regeling natuurbescherming is gewijzigd, is het aan de provincies om
zelf invulling te geven aan hun verantwoordelijkheid ten aanzien van prioritering of
aard van de genoemde maatregelen. Ik zie daarom ook geen aanleiding om
hierover in overleg te treden.
1
https://www.ad.nl/binnenland/gelderse-jagers-mogen-ongewenste-wasberen-vanaf-volgend-jaarafschieten~aaaa69ec/
2
Uitvoeringsverordening (EU) 2016/1141 van de Commissie van 13 juli 2016 tot vaststelling van een lijst van voor
de Unie zorgwekkende invasieve uitheemse soorten krachtens Verordening (EU) nr. 1143/2014 van het Europees
Parlement en de Raad
3
Grift, E.A. van der et al.: Onderzoek naar het voorkomen van de wasbeer in Nederland. Wageningen
Environmental Research, Wageningen, november 2016.
Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit, zonder jaar: Facsheet wasbeer.
https://www.nvwa.nl/documenten/risicobeoordeling/uitheemse-dieren/archief/2016m/factsheet-wasbeer